ترکمن سسی - ملیحه شفافی - هرفناورری با فراهم آوردن یکسری فرصت ها، چالش هایی نیز پیش روی بشر قرار داده است که با توسعه فعالیت های فرهنگی و پیشگیری از وقوع ناهنجاری های فرهنگی و اجتماعی می توان مضرات آن را به حداقل رساند.
اینترنت و فضای مجازی مانند تلوزیون می تواند زمان لازم برای مطالعه، بازی، فعالیت های اجتماعی و بودن در دنیای واقعی کودکان را کاهش دهد، بنابراین والدین باید ساعات ورود کودکان به اینترنت را کنترل کنند و اجازه ندهند، کودک شان ساعت های طولانی در محیط بازی باشد. کار طولانی مدت با کامپیوتر صدمات بدنی زیادی برای کودکان دارد و در کنار این صدمات بدنی منزوی کردن کاربر و اعتیاد اینترنتی را نباید نادیده گرفت که این امر تبعات جبران ناپذیری بر رفتار و عملکرد فرزندان دارد.
والدین باید به جای ممنوع کردن کار با رایانه، راه و روش استفاده صحیح از اینترنت را به آنها بیاموزند، در کشور ما به دلیل اطلاعات محدود والدین از رایانه، نمی توانند نظارتی دقیق بر عملکرد فرزندان خود داشته باشند، بنابراین باید فرزندان را تشویق کرد تا هر آنچه در اینترنت برایشان اتفاق می افتد با والدین خود در میان بگذارند، اما عده ای از خانواده ها نداشتن وقت کافی را بهانه قرار می دهند و بدون آگاه کردن کودک درباره محیط بازی به او اجازه می دهند تا ساعات زیادی را در اینترنت بگذرانند.
والدین باید هوشمندانه برخورد کنند و به کودکان آموزش دهند که ممکن است کاربران فضای مجازی با اسم، سن و موقعیت واقعی خود وارد این محیط نشده باشند، بنابراین اعتماد به آنها خطرناک است، بنابراین باید به کودکان آموخت که هیچ یک از اطلاعات شخصی خود را در اینترنت اعلام نکنند و به افرادی که نمی شناسند پست الکترونیک ارسال نکنند.
تنها گذاشتن فرزندان در فضای سایبری بسیار خطرناک است و برای خردسالان به جای نظارت باید همراهی صورت گیرد، والدین باید سایت هایی را در صفحه خانگی تعریف کنند که از محتوا و مطالب آن کاملا آگاه باشند و سپس به فرزندان خود اجازه ورود به اینترنت را بدهند.آسیب های فضای مجازی برای دانش آموزان یادگیری فناوری اطلاعات از سوی والدین اهمیت دارد، البته احتیاجی نیست والدین تبدیل به یک نفوذگر یارانه ای شوند، اما تنها کسب اطلاعات در مورد این موضوع کافی است، چرا که هرچه شکاف اطلاعاتی بین والدین و فرزندان در خصوص فناوری اطلاعات محدودتر باشد، شاهد تهدیدات کمتری برای فرزندان خواهیم بود.
بدیهی است آنچه در اینترنت عرضه می شود، برای تمامی رده های سنی مناسب نبوده و اینترنت بدون فیلتر و پالایش، امکان دسترسی به تمام سرویس های مضر یا غیراخلاقی را برای فرزندان ایجاد می کند و براین اساس در بسیاری از کشورها استفاده از ابزارهای فیلترینگ برای جلوگیری از مضرات اینترنت برای کودکان در اختیار والدین قرار می گیرد.آسیب های فضای مجازی برای دانش آموزان
ارزیابی تاثیر فضای مجازی بر سلامت دانش آموزان
تاثیر فضای مجازی بر سلامت دانش آموزان – متاسفانه در سالهای اخیر دانش آموزان از فضای مجازی استفاده بی‌رویه می کنند و همین موضوع منجر به انزوای دانش آموزان شده است. این هویت کاذب و زودگذر تصویری غیرواقعی برای افراد ایجاد می کند و منجر به این می شود که افراد دائما در تلاش و تکاپو برای حضور بیشتر در شبکه های اجتماعی همچون فیس بوک، وایبر، وی چت و… شوند؛ چراکه در فضای مجازی بیش از آنکه هویت برای فرد مطرح باشد، دانش آموز سعی در ارائه افکار و علایق و اندیشه های خود دارد که این خود بسیار خطرناک است.
فضای مجازی توانسته نوع خاصی از زندگی را به کاربر تحمیل کند. این سبک زندگی ویژگی هایی دارد که در جای خود باید مورد بررسی قرار گیرد، تحقیقات نشان داده اند که بین مولفه های سبک زندگی همچون تغییر سلیقه در نوع پوشش، تغییر در شیوه تغذیه، تغییر در خودآرایی، تغییر در انتخاب دکوراسیون و اثاثیه منزل، تغییر در سبک خرید، تغییر در شیوه های گذران اوقات فراغت و تفریح و تغییر در تعاملات و ارتباطات رو در روی کاربران با میزان استفاده از شبکه های اجتماعی تلفن همراه رابطه وجود دارد به طوری که با افزایش ساعات استفاده از این شبکه ها تغییر در هر یک از مولفه های سبک زندگی نیز بیشتر می شود. اهمیت این موضوع برای کودکان و نوجوانان بسیار بیشتر است، چرا که کودکان به دلیل عدم شناخت و توانایی کافی در درک مخاطرات پیرامونی خود و نوجوانان به دلیل نوع هیجانات دوره نوجوانی تاثیرپذیری به مراتب بیشتری از سایر گروه های سنی کاربران دارند.
مطالعات انجام شده در کشورهای مختلف دنیا این موضوع را ثابت کرده است که علاوه بر تاثیرگذاری فضای مجازی برای سبک زندگی و باورهای کودک و نوجوان، خطراتی مانند زورگیری و مزاحمت اینترنتی در بین کاربران کم سن و سال فضای مجازی رایج است و درصد قابل تاملی از این گروه از کاربران با این مشکلات مواجهه هستند.
خطرات فضای مجازی را می توان در دسته بندی های مختلفی قرارداد از قبیل مخاطرات، جسمی، روحی و روانی، اخلاقی، اعتقادی، اجتماعی و امنیتی. قرارگرفتن در معرض موضوعات جنسی و غیراخلاقی، قرارگرفتن در معرض محتوای نفرت انگیز، سوء استفاده های جنسی، نقض حریم خصوصی، تحریک به استفاده از الکل، سیگار و مواد مخدر، پیام های آزاردهنده، تحلیل استعدادهای درونی، درندگان سایبری و کلاهبرداری های مالی نمونه هایی از خطرات پیش روی فرزندان ما در فضای مجازی هستند. این طیف وسیع از آسیب ها، به طور چشمگیر در فضای مجازی کاربران کودک و نوجوان را تهدید می کنند و والدین باید مراقب باشند تا با اعمال نظارت های لازم و توانمندسازی فرزندانشان از این خطرات پیشگیری کنند.
نکته مهم در این خصوص این است که کودک و یا نوجوانی که با این خطرات مواجهه می شود دامنه آسیب پذیری بسیار بیشتری نسبت به بزرگسالان را تجربه می کند و بسیاری مواقع دیده شده است که قربانی کم سن و سال این تهدیدات دچار مشکلات روحی و روانی نگران کننده ای شده اند و سلامت جسم و روان آنها به خطر افتاده است.
بروز ناهنجاری هایی مانند پرخاشگری، تنهایی و انزوا، افسردگی، نارضایتی از خود، مقایسه پیوسته خود با دیگران، شدت احساس نیاز به توجه، شکست عاطفی، مواجهه با پیام های آزار دهنده، احساس حقارت، بیماری های جسمی، تنبلی و کم تحرکی، بلوغ زودرس، اعتیاد به رایانه و خودآزاری نمونه هایی از آثار و پیامدهای منفی کنشگری غیر صحیح کودکان و نوجوانان در فضای مجازی است.
مهمترین کاری که والدین باید انجام دهند افزایش دانش و شناخت خود از این آسیب ها است و در گام بعد فراگرفتن راهکارهایی است که می توان برای مراقبت و کنترل فرزندان در فضای مجازی از آنها استفاده کرد. والدین امروز باید علاوه بر مهارت های سنتی فرزندپروری به مهارت جدید هزاره سوم هم مجهز شوند. که ما به آن مهارت های فرزندپروری در عصر دیجیتال می گوییم.
مهارت سواد رسانه، شناخت بازی های رایانه ای و روش انتخاب بازی مناسب برای فرزندان، مهارت حفظ حریم خصوصی در فضای مجازی، مهارت استفاده از نرم افزارهای کنترل والدین و مهارت کنترل رژیم مصرف و … برخی از این مهارت هایی هستند پدرو مادرهای عصر دیجیتال به آنها نیاز دارند.
این روزها شاهد اعتیاد اینترنتی جوانان و نوجوانان به ویژه دانش آموزان هستیم، این در شرایطی است که جوانان در این محیط ها از آسیب پذیری بسیاری برخوردارند به ویژه افرادی که در دوره متوسطه اول و دوم در حال تحصیل هستند و حساسیت‌های دوران بلوغ را نیز طی می کنند. از سوی دیگر باید تعارض ارزش های ایرانی ـ اسلامی را در فضای مجازی مورد توجه قرار داد؛ چراکه این تکنولوژیها از قبل به ایران آمده اند و چالش های هویتی را برای جوانان ما ایجاد می کند که با مولفه های فرهنگ اسلامی و ایرانی ما مغایر است.
به قلم : ملیحه شفافی ، معلم مدرسه روزبه شهرستان فیروزآباد، استان فارس
دیدگاه‌ها