ترکمن سسی-مهم ترین آثار سینمایی ترکمنها در مقاله ی زیر معرفی شده اند.
“شیلات”
در سال ۱۳۶۳ فیلم مرحوم “رضا میرلوحی” با نام “شیلات” به نمایش درآمد، نام فیلم در آغاز کار “خوجه ممد” بود که با داستان فیلم هماهنگ بود ولی با این حال نام آن را به “شیلات” تغییر دادند. در این فیلم داوود رشیدی به نقش یک ترکمن مبارز و کارگر شیلات به نام خوجه ممد بازی می‌کند. خوجه‌ممد فرزندش را در راه مبارزه با ظلم از دست داده و پس از سالها خاموشی به تحریک نوه‌اش که علیه فساد و دزدی در شیلات قیام کرده، بپا می‌خیزد. این فیلم از فیلمهای محبوب ترکمن ها در دهه ۶۰ محسوب می شود
“سمندر”
در سال ۱۳۶۴ محمود کوشان فیلم “سمندر” را ساخت که در آغاز چابکسوار نام داشت. نویسنده فیلمنامه جواد بازیاران و برخی از بازیگران این فیلم عبارتند از: فرامرز قریبیان، جمشید آریا، ولی شیراندامی، ثریا حکمت، عطاا… زاهد. داستان فیلم درباره مسابقات سوارکاری در ترکمن‌صحراست. هر خان برای خودش یک اسب و سوارکار شاخصی دارد که با سوارکار خان دیگر در مبارزه است. یکی از سوارکاران بر اثر حادثه‌ای فلج می‌شود و فرزند کوچکش می‌خواهد به جای پدر در این مسابقات شرکت کند پسرش سختی‌ها و دشواریهای فراوانی را متحمل می‌شود تا با اول شدن در مسابقات بتواند لبخند را بر لبان پدرش که از کار افتاده است، بنشاند. این فیلم یکی از شاخص ترین فیلم های با موضوع ترکمنها در دوران پس از انقلاب می باشد
گزل (۱۳۶۸)
این فیلم در سال ۱۳۶۸ به نویسندگی و کارگردانی محمد علی سجادی به نمایش در آمد . برخی از بازیگران این فلیم عبارتند از مهدی میامی – فیروز بهجت محمدی- محمود جعفری- پردیس افکاری – آنا قربان قلیچ تغانی –حاج مراد بلخانی و…. داستان فیلم به این صورت است که در ان صفرجان پیش از رفتن به جبهه، اسب زیبا و تندروی خود ” گزل ” را به دوستش آنا، سوارکار ماهر ترکمن می دهد. صفرجان در جبهه شهید می شود و آنا به مرور علاقه زیادی به گزل پیدا می کند. آنا نیز چندی بعد راهی جبهه می شود اما در مراجعت، در حالی که یک پایش را از دست داده متوجه می شود که برادرش ستار گزل را فروخته است. ستار با مشاهده اندوه و ناراحتی آنا، به جستجوی گزل می پردازد. سرانجام آنها موفق به یافتن صاحب فعلی گزل که مردی یکدست است می شوند ولی او ابتدا مخالفت می کند و پس از آن به شرطی حاضر می شود گزل را تحویل دهد که آنا بتواند با پای معلولش سوار اسب شود و با او مسابقه دهد. آنا تلاش بی وقفه ای با این هدف آغاز می کند اما دختر مرد یکدست از آنا می خواهد که از مسابقه دادن با پدرش صرف نظر کند تا او در مقابل، گزل را به او بازگرداند. آنا که کشش عاطفی نسبت به این دختر پیدا کرده، تقاضایش را می پذیرد و سپس به اتفاق خانواده اش نزد مرد یکدست می آیند و از دخترش خواستگاری می کنند اما مرد به آنها جواب منفی می دهد و پس از رفتنشان، به اتفاق دخترش از آنجا کوچ می کند. آنا که مصمم شده به هر نحو ممکن به دختر دست یابد، به تعقیب مرد یکدست و دخترش می پردازد. مرد در حین فاصله گرفتن از آنا، کنترل گاری را از دست می دهد و گاری واژگون می شود و به روی او می افتد. آنا خود را به آنها می رساند. ولی تلاشش برای نجات جان مرد یکدست بی نتیجه می ماند.
“دلباخته”
فیلم “دلباخته” محصول ۱۳۷۸، کاری از خسرو معصومی و از بازیگران اصلی آن به آناهیتا نعمتی و فریبرز عرب نیا اشاره کرد. تایماز جوان ترکمنی است که برای ازدواج با آی ناز طبق خواسته پدر او با آریاچی رقابت کرده و پیروز می شود. از سوی دیگر امجد مأمور حکومتی به همراه خان برای بدست آوردن اسب های قبیله طی نقشه ای بیماری طاعون را در میان اسب ها شایع می سازد. اهالی قبیله نیز به رهبری آتلی بای مقاومت خود را نشان می دهند اما آتلی بای با توطئه امجد و خان کشته شده و تایماز به عنوان مقصر معرفی می شود. سرانجام با روشن شدن ماجرا اهالی قبیله مورد تهاجم افراد امجد قرار می گیرند و تایماز نیز به انتقام خون دوستان خود، خان و امجد را به قتل می رساند. این فیلم نیز مورد توجه ترکمنها بوده است. آناهیتا نعمتی می گوید: “در فیلم “دلباخته” که نقش یک دختر ترکمن را داشتم، این نقش برایم جذابیت‌های خاص خود را داشت. اولین نقش من در سینما به حضورم در همین فیلم برمی‌گردد و یادمه برای اینکه به نقش دختر ترکمن نزدیک شوم حدود شش ماه تمرین سوارکاری می‌رفتم.”
“عروس ایل ترکمن”
فیلم “عروس ایل ترکمن” ساخته کیومرث درم بخش است، فیلم ساز با تجربه و پیشکسوت ایران که فیلم های متعددی درباره اقوام مختلف قشقایی، شاهسون و ترکمن در ایران ساخته است. “عروس ایل ترکمن” صدمین فیلم آقای درم بخش است و در سال ۱۳۸۴ ساخته شده است. این فیلم مستند که رگه ای داستانی آن را همراهی می کند، حکایت پسری ترکمن است که با خواهش از پدرش اصلان می خواهد تا اسب سواری را برای شرکت در مسابقه و پیروز شدن بر حریفان، به خوبی به او یاد بدهد. پدر پس از اصرار پسر راضی به این کار می شود ولی به شرطی که با پیروز شدن او در مسابقه اسب سواری، برای او عروسی از یموت بیاورد. مادر خانواده با شنیدن چنین حرفی، به امامزاده می رود و نذر می کند تا پسر پیروز نشود تا بر سر او هوو نیاید! پسر سر آخر در مسابقه اسب سواری پیروز می شود ولی عروسی که او از یموت می آورد، اسب زیبایی است که دل از پدر می برد و مادر نیز نفسی راحت می کشد. در این زمینه داستانی با چگونگی برگزاری مراسم عروسی در ترکمن صحرا، ارج و قرب اسب در میان این قوم، چگونگی برپایی اومه های ترکمنی توسط زنان ترکمن، ساز و نوای بخشی ها خوانندگان و نوازندگان موسیقی فلکلور ترکمن و… آشنا می شویم
“به من نگاه کن”
“به من نگاه کن” تولید ۱۳۸۴ و به کارگردانی شهرام اسدی، داستان دختری ترکمن به‌نام آیتکین (با بازی لادن مستوفی) است که متهم به قتل همسرش است. آیتکین زنی کم‌حرف است که از کودکی مشکلات زیادی داشته و خانم مستوفی توانسته به بهترین نحو از پس این نقش برآید. شاید پرزحمت‌ترین بخش کار مستوفی فراگیری دیالوگ‌ها (و شاید زبان ترکمنی) باشد. او دیالوگ‌های زیادی در فیلم دارد که به زبان ترکمنی ادا می‌کند و باعث جذب تماشاگران ترکمن بیشتری شده است.
“هر شب تنهایی”
رسول صدرعاملی کارگردان فیلم “هر شب تنهایی” (تولید سال ۱۳۸۷) که دومین بخش از سه گانه “شهری که دوستش می دارم” و پس از فیلم “شب” است، این بار زوجی جوان به نام عطیه و حمید را به زیارت حرم امام رضا(ع) می برد که لیلا حاتمی و حامد بهداد ایفاگر نقش هایشان هستند. گفتنیه که نقش دختر بچه فیلم را کودکی ترکمن بازی می کند. این فیلم هم یکی از دوست داشتنی ترین فیلم های ترکمن هاست
دختر بچه ترکمن فیلم کنار رسول صدرعاملی کارگردان
دختر بچه فیلم کنار لیلا حاتمی
” آتش، بدون دود ”
نویسندگی و کارگردانی مجموعه‌ی تلویزیونی ٣۶ ساعته‌ی ”آتش بدون دود” ـ در سالهای ۵۳-۵۴
رمان بلندی است اثر نادر ابراهیمی که در هفت جلد منتشر شده و نویسنده در آن پس از اشاره به زیبایی‌های ترکمن صحرا در سه جلد اول در چهار جلد بعد به شیوه‌ای داستانی-تاریخی به بیان مبارزات انقلابی معاصر پرداخته است. قهرمان رمان در جلد اول گالان اوجا نام دارد که یک قهرمان اسطوره‌ای ترکمن به شمار می‌رود. در جلد دوم نویسنده با گذاری کوتاه بر اتفاقات صحرا شرایط را برای معرفی یگانه قهرمانان داستان؛ دکتر آلنی آق‌اویلر و همسر وفادارش دکتر مارال آق‌اویلر فراهم می‌کند. آلنی نوه گالان اوجاست و یک شخصیت واقعی به شمار می‌رود. او یک انقلابی تحصیل‌کرده است که برای اعتلای نام وطن و رهایی آن از ظلم از هیچ کوششی فرو گذار نمی‌کند. موضوع اصلی بقیه رمان زندگی و فعالیت‌های سیاسی این زوج است.
نادر ابراهیمی با این رمان عنوان نویسنده برگزیده‌ی ٢٠ سال پس از انقلاب را کسب کرد. مشاهد ه عکس هایی از سریال آتش بدون دود که قبل از انقلاب توسط ابراهیمی در “ چپرقویمه “ی گنبد ساخته شد.
منبع:ارکین نیوز برگرفته از بانک جامع اطلاعات سینمای ایران
- نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های اسلامی منتشر نمی‌شود.
- نظرات بعد از ویرایش ارسال می‌شود.