ترکمن سسی - بهرام جرجانی - در سالهای اخیر، هر بار که سخن از «وحدت» به میان آمده، دو سوءتفاهم همزمان شکل گرفته است؛ گروهی وحدت را با حذف تفاوتها یکی میدانند و گروهی دیگر آن را مترادف سکوت و چشمپوشی از نقد.
حال آنکه تجربهی اجتماعی ایران نشان میدهد وحدت، نه به معنای یکسانسازی است و نه تعطیلی گفتوگو؛ بلکه هنر کنار هم ماندن با وجود تفاوتهاست.
ایران، جامعهای متکثر است؛ از نظر مذهبی، قومی، فرهنگی و حتی سبک زندگی. این تکثر نه تهدید، بلکه اگر درست فهم و مدیریت شود، میتواند به سرمایهای برای همبستگی پایدار تبدیل شود. آنچه وحدت را آسیبپذیر میکند، تفاوتها نیست؛ فقدان فهم متقابل و گفتوگوی محترمانه است.
از منظر حقوق عمومی، وحدت زمانی پایدار خواهد بود که سازوکارهای قانونیِ گفتوگو، حل اختلاف و شنیدن صداهای متفاوت، جایگزین واکنشهای هیجانی و برخوردهای مقطعی شود. جامعهای که اختلافات خود را در چارچوب عقلانیت حقوقی مدیریت میکند، نهتنها دچار فروپاشی نمیشود، بلکه ظرفیت ترمیم و بازسازی خود را نیز حفظ میکند.
در ادبیات تقریب مذاهب نیز بارها تأکید شده که وحدت به معنای ذوبشدن در دیگری نیست. هیچکس قرار نیست از باور خود دست بکشد تا «وحدت» شکل بگیرد. آنچه انتظار میرود، پذیرش این واقعیت است که میتوان متفاوت بود و در عین حال، بر سر منافع ملی، امنیت اجتماعی و کرامت انسانی به تفاهم رسید.
وحدت واقعی، زمانی شکل میگیرد که:
اختلافها شنیده شوند، نه سرکوب
نقدها هدایت شوند، نه حذف
و مرز میان «تفاوت» و «تفرقه» بهدرستی تشخیص داده شود
جامعهای که گفتوگو در آن جریان داشته باشد، کمتر دچار شکاف میشود. برعکس، جامعهای که اختلافاتش را به حاشیه میراند، ناگهان با بحرانهای عمیق و پرهزینه مواجه خواهد شد.
امروز بیش از هر زمان دیگری، نیازمند بازتعریف وحدت هستیم؛
نه بهعنوان یک شعار مناسبتی، بلکه بهعنوان روشی برای زیست جمعی.
وحدتی که بر پایه احترام متقابل، عدالت، شنیدن صداهای مختلف و اولویتدادن به منافع عمومی شکل بگیرد، میتواند ضامن ثبات اجتماعی و پیششرط امنیت پایدار و توسعه متوازن باشد.
در نهایت، باید پذیرفت:
وحدت، محصول فهم است؛ نه اجبار.
نتیجه گفتوگوست؛ نه سکوت.
و حاصل عقلانیت جمعی است؛ نه حذف دیگری.
بهرام جرجانی
کارشناس حقوق و فعال اجتماعی
Legal Expert | Social Justice Advocate
- نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بیاحترامی به اشخاص، قومیتها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزههای اسلامی منتشر نمیشود.
- نظرات بعد از ویرایش ارسال میشود.