راهزنان اجتماعی؛ قهرمانان یا جنایتکاران؟

ترکمن سسی - فرحان اسماعیلی - گاهی افراد معدودی در جامعه‌ای معین ممکن است زمانی مداخله کنند که در نظر آن‌ها «عدالت رسمی و بوروکراتیک عقلانی دولت» در انعکاس «مفاهیم رایج از عدالت» ناکام باشد. در نتیجه، ایده‌های برخی از مردم درباره عدالت ممکن است شکلی جایگزین برای قانون پیدا کند...

"اقدامی که از سوییک گروه اجتماعی به‌عنوان عملی بی‌نظم و توهین‌آمیز تلقی می‌شود، ممکن است توسط گروهی دیگر به‌ عنوان مظهر فضیلت قهرمانانه تلقی شود. اما زمانی که دو گروه از این قبیل، با ارزش‌های فرهنگی متضاد، در ماتریس یک حوزه سیاسی واحد در مقیاس بزرگ‌تر گنجانده شوند، ممکن است به درگیری غیرقابل حل منتج شود." (ادموند لیچ، 1977)

گاهی افراد معدودی در جامعه‌ای معین ممکن است زمانی مداخله کنند که در نظر آن‌ها «عدالت رسمی و بوروکراتیک عقلانی دولت» در انعکاس «مفاهیم رایج از عدالت» ناکام باشد. در نتیجه، ایده‌های برخی از مردم درباره عدالت ممکن است شکلی جایگزین برای قانون پیدا کند. با این حال، عدالت فرضی و فراقانونی که آن‌ها اعمال می‌کنند، با مرزهای قانونی مغایرت داشته و اقدامات آن‌ها ممکن است توسط گروه اجتماعی دیگری مجرمانه و غیرقانونی تلقی شود. این ارزش‌ها و ایدئولوژی‌های متفاوت، همانطور که در نقل قول لیچ در بالا نشان داده شده است، ممکن است باعث تضاد اجتماعی شود.

نظریه"راهزنان اجتماعی" اریک هابسبام را می‌توان برای نشان دادن اینکه چگونه گروه‌های اجتماعی مختلف از کنش‌ها به شیوه‌های متفاوت و متضاد تصویرسازی می‌کنند، استفاده کرد.راهزنان اجتماعی آنچه را که به اعتقاد آن‌ها شکست‌های دولت است برجسته می‌کنند تا توجه را به موضوعاتی که آن‌ها را حیاتی می‌دانند، هدایت کنند. این ایدئولوژی‌ها الهام‌بخش اعمال آن‌ها هستند، حتی اگر برای انجام این کار، از اختیارات رژیم قانونی فراتر بروند و مرتکب شدیدترین جرائم شوند. شورشیان (که هابسبام از آن‌ها به‌عنوان راهزنان اجتماعی یاد می‌کند)، با زیر پا گذاشتن قانون، روابط اقتدار قانونی و جامعه را نقض می‌کنند و در عوض توسط نوع دیگری از اقتدار مانند ایده‌های عدالت و قوانین اخلاقی،فرمان می‌گیرند تا خود و اقدامات مجرمانه خود را توجیه کنند.

در نتیجه، راهزنان اجتماعی توسط گروه اجتماعی قدرتمند جامعه، مانند دولت و نیروی پلیس، به‌عنوان قانون شکن یا جنایتکار در نظر گرفته می شوند. همزمان، راهزنان اجتماعی توسط برخی از افراد جامعه که با آن‌ها عقاید مشابهی دارندبسیار متفاوت درک می‌شوند. برای این افراد، راهزنان اجتماعی دشمن مشترکی دارند و قهرمانانی هستند که با دولت در تضاد می‌باشند و تلاش می‌کنند اشتباهات آن را از طرف خود اصلاح کنند. طبیعتاً وقتی این ایدئولوژی‌های متضاد مجبور به همزیستی در یک «حوزه سیاسی واحد» می شوند، می‌توانند باعث تضاد اجتماعی شوند. در واقع، هابسبام استدلال می‌کند که راهزنی اجتماعی ممکن است منجر به «اختلاط کل جامعه» شود. با این حال، بدیهی است که این امر با مقاومت قابل توجهی از سوی گروه‌های اجتماعی روبرو می‌شود که سعی می‌کنند از تخریب شیوه زندگی خود جلوگیری کنند. تقابل افرادی که اقدامات راهزنان اجتماعی را جنایت و فراتر از مرزهای قانون می‌بینند در مقابل افرادی که آن‌ها را از نظر اخلاقی عادلانه می بینند، می‌تواند منجر به قطبی شدن جامعه و درگیری اجتماعی شود.

در قطبی شدن شدید، مردم از جناح مقابل دوری می‌کنند و نسبت به آن مشکوک هستند. در عین حال، آن‌ها به اردوگاه خود احساس وفاداری و اعتماد می‌کنند آن هم بدون اینکه سوگیری‌هایا مبنای واقعی اطلاعاتشان را بررسی کنند. بنابراین، آن‌ها مستعد لفاظی‌های رهبرانی هستند که هدفشان ایجادتضاد و شورش مبتنی بر ترس از «دیگری» است. اگرچه اینیک پدیده رایج است که مدت‌ها توسط روان‌شناسی اجتماعی شناسایی شده است، اما در عصر چرخه‌های خبری۲۴ ساعته رسانه‌های اجتماعی که حملات سیاسی را تکرار و تشدید می‌کنند، بارزتر است.

پدیده‌ای که اخیراج امعه خودمان نیز بشدت درگیر پیامدهای سوء آن بوده است. انجام جنایاتی هولناک توسط افرادی که تحت تاثیر عوامل محیطی بخصوص رسانه‌های اجتماعی معاند قرار گرفته‌اند. همانطور که اشاره شد، این افراد بدون اینکه مبنای واقعی اطلاعاتشان را بررسی کنند، فقط براساس الگوهای دشمنی القاء شده توسط دشمنان امنیت ملی، اقدام به کنش‌های غیرقانونی و غیراخلاقی کرده و حتی با ارتکاب شنیع‌ترین جرم‌ها، برای قسمتی از جامعه‌ی قطبی شده کشورتبدیل به قهرمان می‌شوند. بنابراین نیاز است تا ضمن ایجاد فضای شفاف خبری با بکارگیری پتانسیل‌های موجود در کشور و کسب آگاهی کامل درباره وقایع از هرگونه نتیجه‌گیری و اقدام هیجانی بر حذر شود تا ارتکاب جرم و اختلال امنیت جامعه به بهانه‌های گوناگون عادی‌سازی نشود. در هیچ جای دنیا و هیچ دستگاه سیاسی‌ای حمله به مدافعان امنیت کشور پذیرفته شده نیست و در ذیل بزرگ‌ترین جنایات قرار می‌گیرد. برخورد شدید و قاطع با عناصر دخیل در چنین جرایمی هم توسط مجریان قانون و هم توسط آحاد جامعه لازم است تا کیان امنیت کشور و اقتدار دستگاه انتظامی-امنیتی کاملا حفظ شود.

نوشتن دیدگاه