ترکمن سسی : یادداشت - اباعبدالله الحسين و اهل بيت«ع» در اشعار مختومقلي فراغي و در بين قوم تركمن جايگاه ويژه اي دارد.
در اعياد، مناسبت هاي مذهبي و ايام سوگواري آئين هاي مخصوصي توسط قوم تركمن اجرا مي شود، كه هر كدام جايگاه و مناسبت خاص خودش را داراست. در ايام سوگواري هنرمندان اشعاري در رثاي اهل بيت(ع) قرائت مي كنند. خصوصا بسيار ديده شده است كه اهل بيت(ع) در موسيقي آئيني و مذهبي تركمن ها از جايگاه والا برخوردار بوده اند.
مختومقلي فراغي شاعر و عارف نام ايراني تركمن در اشعار مختلف به صفات پيامبر اكرم(ص) و كرامات حضرت علي(ع) و فرزندان آن حضرت اشاره كرده است. اشعاري با نام «علي دير»، «علي بيله گوكجه كبدر»، «ياذوالجلاليم» و «دنيا» گواه روشني بر اين ادعاست، مختومقلي فراغي در اشعار مختلفي به واقعه كربلاو قيام اباعبدا... الحسين(ع) در برابر ظلم و ستم اشاره كرده است. اشعار «باغيشلابيزني» «حسن بيرله حسين»، «قيلدي يارانلار» و «كوپ جان گچيب دير» نمونه هايي از اشعار فراغي درخصوص اهل بيت(ع) است.
مختومقلي مي گويد: دومين نوه رسول خدا(ص) و يكي از دو سرور جوانان اهل بهشت كه مادرش فاطمه زهرا(س) دختر رسول(ص) بود، حسين است. اين شاعر ،حسن و حسين (عليهم اسلام) را ماه و پرتو دين و مادرشان فاطمه زهرا(س) را شاه حوريان مي داند. نام امام حسين(ع) 23 بار در ديوان مختومقلي تكرار شده است و اين نشان دهنده اهميتي است كه اين شاعر بزرگ به ايشان قائل است.
مختومقلي فراغي در يكي از اشعار خود نبرد امام حسين(ع) در كربلارا مبارزه وي در راه اسلام مي داند وچنان جايگاهي براي شخصيت امام حسين(ع) قائل است كه در شعري شفاي دل بيمار و آشوبزده خود را از حسن، حسين، علي(ع) و ديگر بزرگان و پیامبران مي خواهد.
شاعر بزرگ تركمن در شعري ديگر، ضمن مذمت دنيا و يادآوري ستمي كه شمر و يزيد بر امام حسين(ع) كرده اند، از خداوند خواسته است تا به حق امام حسين(ع) گناهانش را ببخشد. وي علاوه بر تكريم شخصيت والاي امام حسين(ع) در شعر مشهور «باغيشلابيزني» درباره شخصيت حضرت فاطمه زهرا(ص) نيز ابياتي را سروده است. ابياتي كه بي هيچ توضيحي نشانگر منزلتي است كه شاعر تركمن به امام حسن و امام حسين(ع) قائل است.
مختومقلي فراغي يزيد را فردي مي داند كه دين را انكار كرده و در شعري، در لزوم وفاي به عهد، به شكلي شاعرانه، آن را كه وفاي به عهد نكند، بدتر از يزيد مي داند كه منكر دين شد. به عبارتي مي توان چنين گفت كه شاعر براي نشان دادن درجه قباحت و زشتي وفا نكردن به عهد و پيمان، به نماد زشت ترين و كريه ترين انسان ها كه يزيد باشد اشاره كرده و گفته است آن كه وفاي به عهد نكند از يزيد هم بدتر است.
قابل ذكر است كه تركمن ها زشت ترين و قبيح ترين ناسزايي كه به زبان مي آورند، عبارت «شمر» و «يزيد» است. اين دوعبارت در بين تركمن ها با زشتي، پلشتي، دغلكاري و هر آنچه منفي است، مترادف است. كسي نيست كه تركمن باشد و با شنيدن اين عبارات به عنوان ناسزا چهره درهم نكشد و خشمگين نشود، براستي اين در بطن فرهنگ و عقيده تركمن ها ريشه دوانده است.
درباره ارادتي كه مختومقلي فراغي به امامان دارد ، ابيات زيادي مي توان ذكر كرد اما براي بيان عمق ارادت ايشان به ائمه(ع) همين كافي است كه بدانيم، مختومقلي همچون همه معتقدين سني مذهب، چنان ارادتي به تمامی امامان وپیامبران دارد كه در شعري با عنوان «باغيشلابيزني» در هر بيت به ترتيب، نام دوازده امام را ذكر كرده و ضمن تكريم آنها، از خداوند مي خواهد تا به خاطر هر يك از اين بزرگان، از گناه او در گذرد، مطلع و موخر اين قطعه شعر چنين است: شير خدا حيدر صفدر علي است، ديدم، اي هفت ولي، به كمك هم مرا مدد كنيد.
مختومقلي در تمامي اشعار خود 10 بار مستقيما ازكربلاياد كرده است. اين شاعر گاه مصيبت كشته شدن حسين و يارانش را چنان سنگين و سخت و مظلومانه مي بيند كه زبان شكوه و شكايت به درگاه خداوند متعال مي گشايد: پروردگارا! فرزند علي چه گناهي كرده بود اينگونه با وي رفتار شد؟ گاهي نيز به اين دنياي فاني شخصيتي استعاري مي دهد و به آن مي تازد كه چرا باعث شهادت امام حسين(ع) و يارانش در صحراي كربلاشده است.
حسن- حسين، عرشي- كرسي گره گيم ، كربلادا شهيد اتدينگ سن دنيا
تو اي دنيا! حسن وحسين(ع) را كه از عرش و كرسي (از بين همه چيز) فقط او را مي خواهم، در كربلاشهيد كردي. و يا در شعري ديگر از ريخته شدن خون افراد زيادي از امت اسلام در كربلاشكوه مي كند:
بير نيچه امت لار قانين
كربلادا دوكوپ گچدي
(خون چندين امت را در كربلابه زمين ريخته اند)
شاعر تركمن به سرزمين كربلاارزش زيادي مي دهد. اين شاعر آزاده بر اين عقيده است كه كشته شدگان در كربلارا جز شهيد نمي توان چيز ديگري ناميد ومي گويد كه آيا به غير از آنها شهيد ديگري مگر مي توان تصور نمود. مختومقلي در شعري، از ديداري روحاني با حسن و حسين(ع) و دشت كربلاسخن گفته است:
من آنها را كه در دشت كربلاشهيد شدند
و حسن و حسين را و كربلارا ديده ام
اين شاعر بزرگ در شعر ديگري با كنايه اي بسيار شاعرانه، «يزيد» را در معناي كنايي فردي بسيار فرصت طلب به كار مي برد كه اساس كارش سودجويي و منفعت طلبي است و بالاخره در شعري ديگر، شاعر تركمن لعنت بر يزيد مي فرستد.
گفتني است مختومقلي فرزند دولت محمد آزادي از شاعران سرشناس قرن دوازدهم تركمن و اراز گل از طايفه گوكلان، تيره گركز بود و در روستاي حاجي قوشان در شمال شرق شهرستان گنبدكاووس در سال 1147 هجري خورشيدي به دنيا آمد. تحصيلات ابتدايي و زبان هاي فارسي و عربي را نزد پدر خود آموخت. سپس براي تحصيل به مدرسه شيرغازي در خيوه رفت و پس از آن سفرهاي ديگري نيز داشت؛ از جمله به بخارا و افغانستان و هندوستان. مختومقلي بزرگترين شاعر زبان تركمني و يكي از مهمترين شخصيت هاي مردم تركمن است كه تلاش زيادي براي اتحاد ايلات و طوايف تركمن داشت. مختومقلي در سال 1198 هجري خورشيدي در كنار چشمه اباساري در دامنه كوه سونگي داغ جان به جان آفرين تسليم كرده، در روستاي آق تقه در 40 كيلومتري غرب مراوه تپه (شمال شرق استان گلستان) و در جوار آرامگاه پدرش به خاك سپرده شد.
روحشون شاد و یادشان گرامی.
منبع: وبلاگ افکار دانشجویی یک دختر تورکمن
- نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های اسلامی منتشر نمی‌شود.
- نظرات بعد از ویرایش ارسال می‌شود.