ترکمن سسی :روز دوشنبه دوم آذرماه، تهران ميزبان سومين اجلاس سران مجمع كشورهاي صادر كننده گاز است و در اين چارچوب رئيس جمهور تركمنستان هم به عنوان مهمان افتخاري و به اعتبار اين كه يكي از كشورهاي مهم صادر كننده و دارنده ذخائر گاز طبيعي در جهان است به دعوت دكتر روحاني رئيس جمهور كشورمان به تهران سفر كرده و در اين اجلاس شركت خواهد كرد.
اين سفر اگرچه يك سفر كاري در چارچوب روابط و مناسبات دو جانبه تهران – عشق آباد تعريف نمي شود و در قالب يك همكاري بين المللي در خصوص انرژي گاز است، ولي فرصت مناسبي است تا در جريان ملاقات ها و ديدارهايي كه آقاي بردي محمداف رئيس جمهور تركمنستان با برخي از مقامات ارشد كشورمان خواهد داشت الزامات فضاي جديد بين المللي مورد توجه قرار گرفته و دور نماي جديدي در افق روابط و مناسبات آينده دو كشور با توجه به شرايط پيش آمده در دوران پسابرجام تصوير و ترسيم شود.
بي شك زمينه ها و ظرفيت هاي توسعه روابط و همكاري هاي تهران – عشق آباد بيش از آن است كه امروزه خود را در حجم كم و محدود تعاملات دو كشور در عرصه هاي مختلف همكاري سياسي، اقتصادي و فرهنگي نشان مي دهد. تركمنستان به عنوان يك كشور همسايه با داشتن حدود هزار كيلومتر مرز مشترك زميني، همسايگي در پهنه آبي خزر، پيوندها و اشتراكات تاريخي و فرهنگي عميق و ريشه دار، فارغ از اين كه شرايط منطقه اي و بين المللي چگونه باشد از اهميت و اولويت زيادي در روابط و مناسبات دو طرفه براي جمهوري اسلامي ايران برخوردار است و به همين نسبت، براي عشق آباد هم داشتن روابطي در سطح بالا، با ثبات و در فضايي از دوستي و صميميت با تهران ارجحيت دارد.
ضرورت ارتقاء سطح روابط و همكاري هاي فرهنگي
مقطع زماني كنوني، بسترها و ظرفيت هاي رشد و ارتقاء سطح روابط تهران و عشق آباد را بيش از گذشته در تمام زمينه ها و عرصه هاي همكاري فراهم كرده و اقتضاء دارد، حجم همكاري هاي في مابين با برنامه ريزي دراز مدت و زمان بندي اجرايي دقيق، شاهد جهش و شكوفايي مثال زدني باشد. در اين ميان، روابط و مناسبات فرهنگي تهران – عشق آباد با توجه به گستردگي اشتراكات اين عرصه، پايه و اساس توسعه روابط دو كشور در ساير عرصه ها هم محسوب مي شود و ضروري است نگاه ويژه اي به اين بخش از همكاري ها صورت گيرد تا سطح فعلي روابط و مناسبات فرهنگي كه متناسب با عمق پيوندها و اشتراكات موجود نيست به جايگاه واقعي و مطلوب خويش ارتقاء يابد. در اين راستا، توجه به چند مولفه و عامل تعيين كننده مفيد و ثمربخش خواهد بود:
- روابط و مناسبات فرهنگي دو كشور ايران و تركمنستان به زعم نگارنده با توجه به ديرينگي و وسعت پيوندها و اشتراكات فرهنگي موجود، در سطح حداقلي و يا اگر خوشبينانه نگاه كنيم در سطح متوسط قرار دارد و متاسفانه در دو دهه گذشته از ظرفيت عظيم اين بخش براي ارتقاء سطح كلي روابط تهران – عشق آباد بهره برداري بهينه و مناسب به عمل نيامده است. اگر چه نمايندگي هاي دو طرف در پايتخت هاي دو كشور همواره در تلاش و فعاليت بوده اند اما به نظر مي رسد ايجاد تحرك جدي و چشم گير در اين بخش فراتر از تلاش و فعاليت ماموران و كارگزاران ميداني است و نياز به عزم و اراده جدي سران و مقامات ارشد دو كشور دارد. سفر سال گذشته رئيس جمهور كشورمان به عشق آباد كه وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي هم وي را همراهي مي كرد، هر چنددست آوردي هم در اين حوزه داشت و وزراي فرهنگ دو كشور، يك برنامه مبادلات فرهنگي 3 ساله را كه چند سالي در دست پيگيري بود، امضا كردند، ولي با اين حال، ايجاد تحرك و گشايش جدي در حوزه همكاري هاي فرهنگي، اقداماتي فراتر از اين را مي طلبد. دادن اختيار و اطمينان به دستگاه هاي فرهنگي، علمي و آموزشي دو كشور براي ايجاد ارتباط، تبادل هيئت و عقد قرادادهاي همكاري في مابين و روان سازي روند اداري امور مربوط به اين عرصه، به ويژه از ناحيه طرف تركمني، مي تواند گام موثري در اين راستا شمرده شود.
- ميراث تاريخي و فرهنگي مشترك ايران و تركمنستان كه امروزه در وجود شخصيت هاي برجسته علمي و فرهنگي سده هاي گذشته و آثار مكتوب بر جاي مانده از آنان و نيز دوره ها و سلسله هاي تاريخي مشترك نمايان و متبلور است، محمل و بهانه خوبي براي توسعه همكاري هاي فرهنگي است و دو كشور براي بازشناسي ظرفيت ها و توانمندي هاي حوزه فرهنگي، مي توانند برنامه ها و اقدامات مشترك زيادي حول محور اين شخصيت ها و ميراث مشترك به اجرا در بياورند. به عنوان مثال مي توان به شخصيت «مختومقلي فراغي» اشاره كرد كه مورد توجه هر دو كشور است و ارزش ها و مفاهيم اخلاقي نهفته در آثار اين چهره برجسته علمي-فرهنگي براي نسل امروز پيام آور سعادت و معنويت است. تاسيس بنياد فرهنگي مشترك مختومقلي و يا تعيين جايزه كتاب سال مختومقلي، برنامه ها و عناويني هستند كه قابليت توجه و عملياتي شدن ميان دو كشور را دارند. به موازات پرداختن به شخصيت هاي مشترك، حوزه هاي تمدن سازي نظير مرو، نسا، اورگنج ، خوارزم و ... كه در حوزه تاريخي و تمدني مشترك ايران و تركمنستان قرار دارند، بازشناسي و تحقيقات و پژوهش هاي جديدی را می طلبد تا عوامل و خاستگاه هاي تمدني اين حوزه ها بيش از پيش واكاوي و شناخته شده و چراغ راهي براي نسل هاي امروزي در طي مراحل و مراتب پيشرفت باشند.
- گنجينه نسخه هاي خطي موجود در انستيتوي نسخ خطي تركمنستان كه ده ها هزار نسخه دست نويس ارزشمند به زبان هاي فارسي، عربي، تركي و ... را در خود جای داده است، موضوع و محور همكاري بكر و پر اهميتي است كه هنوز كار جدي و اساسي روي آنها صورت نگرفته و كارشناسان و متخصصان دو كشور مي توانند با تصحيح ، چاپ و انتشار آنها به شناخت هويت تاريخي و فرهنگي افتخار آميز دو كشور كمك شاياني نمايند و نسل امروز را با اتكا به اين عقبه غني، بر سكوي پرواز به سوي آينده قرار دهند و افق هاي عظمت و اقتدار پيش رو را به آنان نشان دهند.
- پيشرفت هاي علمي، صنعتي و فناوري جمهوري اسلامي ايران و سطح بالاي دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي كشورمان بستر و فضاي مساعدي براي دانشجويان، اساتيد و دانشگاه هاي تركمنستان به شمار مي رود تا با ايجاد ارتباط، تعامل و همكاري هاي علمي و آموزشي دو سويه، بهره خود را از توانمندي هاي علمي فناوري كشورمان اخذ كرده و در ارتقاء و رشد علمي و آموزشي خود از اين خوان گسترده ذي سهم باشند. متاسفانه در مقطع فعلي، دانشگاه ها و مراكز علمي و آموزشي دو كشور در سطح قابل قبولي از ارتباط و همكاري قرار ندارند، در صورتي كه دو كشور مي توانند با تبادل استاد و دانشجو و انعقاد قراردادهاي همكاري علمي و فناوري باب جديدي در روابط و مناسبات علمي و فرهنگي خود باز كنند.
- ايجاد گشايش در ارتباطات مردمي و رفت و آمدهاي اتباع دو كشور كه در گذشته با محدوديت هاي مقرراتي از ناحيه طرف تركمني برخوردار بوده، فرصتي فراهم خواهد كرد تا اتباع دو طرف از ظرفيت هاي فرهنگي و اجتماعي دو كشور بيشتر بهره برده و شاهد ارتقاء سطح عمومي و كلان روابط و مناسبات ايران و تركمنستان باشند.
- از آن جا كه دو كشور از ظرفيت ها و شرايط مطلوبي در حوزه توريسم و گردشگري برخوردارند و به واسطه تاريخ چند هزار ساله، اماكن، آثار و بناهاي تاريخي و ديدني پرشماري را صاحبند، تحقق موضوع بند فوق (ايجاد گشايش در توسعه رفت و آمدها) و برنامه ريزي و همكاري در اين حوزه مستعد، به تعميم و گسترش عرصه هاي مختلف همكاري فرهنگي كمك و مساعدت چشم گيري خواهد كرد. اين عرصه نيز همانند عرصه همكاري هاي علمي و آموزشي از پتانسيل هاي خود استفاده لازم را نكرده و به نوعي مغفول واقع شده است. البته به سبب پيشرفت هاي چشم گير درماني و پزشكي كشورمان و نيز وجود بارگاه ملكوتي حضرت ثامن الحجج امام رضا (ع) در مشهد مقدس كه مورد احترام برادران و خواهران تركمن ماست، حوزه توريسم زيارتي و توريسم درماني تا حدودي مورد توجه اتباع تركمنستان قرار گرفته و قشرهاي مختلف و زيادي از آنان براي زيارت و درمان به كشورمان سفر مي كنند. با اين حال، اين حوزه نيز نياز به سرمايه گذاري بيشتر و برنامه ريزي مناسب تر دارد تا سهم خود را آنچان كه بايد در رشد و توسعه سطح روابط و همكاري هاي فرهنگي دو كشور به خوبي ايفا نمايد.
- درك شرايط و واقعيت هاي تلخ امروز جهان اسلام نظير آنچه در غرب آسيا ( خاورميانه) مي گذرد و تهديد هايي كه از دل اين حركت هاي افراط گرايانه به ظاهر ديني و فرهنگي برخاسته و متوجه همه ملت ها و دولت هاي اسلامي شده است، ايجاب مي كند تا كشورهايي كه هدف اين تهديدات هستند - دو كشور ايران و تركمنستان هم در اين دايره قرار مي گيرند- همكاري ها و همفكري هاي مضاعفي براي مقابله با اين خطر ويران گر داشته باشند. امروزه تركمنستان به عنوان يكي از پنج كشور منطقه آسياي مركزي كه مورد تهديد جريان هاي افراطي و تكفيري است مي تواند با جمهوري اسلامي ايران كه پرچم واقعي مقابله با اين خطر و تهديد جدي را بر دوش گرفته در يك جبهه قرار گيرد و همكاري هاي لازم را با جمهوري اسلامي ايران براي ايجاد يك جبهه فراگير منطقه اي در مقابل جريان هاي مخرب افراطي – تكفيري داشته باشد.
نویسنده: سيدرضا ميرمحمدي - عضو شورای علمی موسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس)
منبع :سایت ایراس
- نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های اسلامی منتشر نمی‌شود.
- نظرات بعد از ویرایش ارسال می‌شود.