روز ادبیات کودک و نوجوان و توجه ویژه به این بخش

ترکمن سسی : مجتبی لشکربلوکی - هنگامی که از لفظ ادبیات نام می‌بریم در واقع از جمع ادب سخن گفته ایم ، گونه ای از کلام که از حد سخنان عادی بهتر و والاتر باشد.

 به طور کلی ادبیات به دو گونه تقسیم می شود :

1⃣ شعر ؛ یعنی سروده یا چکامه , سخنی موزون و خیال انگیز که دارای قافیه باشد و  یا حداقل صنایع و آرایه های ادبی همچون , تشبیه , مراعات نظیر , استعاره و ... در آن بکار رفته باشد.

2⃣ نثر ؛ یعنی نوشتاری که به رقم عدم دارا بودن ساختار خاص و پیچیده به شکل زیبا نوشته و خوانده می گردد.

نویسنده اثر ادبی پیام خود را در چهار قالب بیان و مفهوم را به مخاطب القاء می نماید :

1⃣ حماسی

2⃣ غنایی

3⃣ نمایشی

4⃣ تعلیمی

در ابتدا آثار ادبی فقط مخصوص بزرگسالان بود اما دیری نپائید همگان دریافتند که کودکان به سبب گنجایش های شناختی و ویژگی های رُشدی خود آمادگی پذیرش متن های سنگین را نداشته و به متن هایی نیازمند ند که متناسب با سن و سال و دغدغه های خودشان باشد , لذا گونه ای از ادبیات مطرح گردید مخصوص این رده سنی .

اساتید و معلمان ادبیات در ایران دریافتند ؛ مادران و مادربزرگان برای آرام نمودن و خواباندن کودک خود از شعر , متن های آهنگین و لالایی ها بهره می بردند  که به علت وجود اقوام مختلف به شکل گویشهای متفاوتی در هر قوم بیان می گردد .

آنان متوجه شدند کودکان به متن های آهنگین و کوتاه توجه و واکنش نشان می دهند و هر چه سن آنان بیشتر گردد کم کم می توان داستان های کوتاه متناسب سن آنان را جایگزین نمایند .

ادبیات کودک و نوجوان سعی کرده با سطح سواد و درک مخاطب خود هماهنگ باشد و از متن های ساده شروع و آرام آرام زمانی که این کودک ظرف ذهنی خود را با مطالعه بالابرد و سوادش بیشتر گردید به داستان کوتاه , رمان کوتاه ، رمان بلند و متن های علمی روی آورد و بدون آنکه کودک و نوجوان از مطالعه کتاب خسته و زده گردند به مطالعه آن بپردازند .

داستان ها و رمان های مورد علاقه این سن  فانتزی , علمی و تخیلی می باشد , اما اگر داستان یا رمانی باشد که احساسات واقع گرایانه زیستی یا اجتماعی نوجوانان را در خود گنجانده باشد ، برای آنان جالب و قابل توجه و مطالعه می باشد.

راه نویسندگی کودکان :

معمولاً کودکان و نوجوانان در ابتدای راه نویسندگی به مکتوب نمودن خاطرات خود روی می آورد که این کار می تواند برای آنان لذت بخش بوده و بدون فشار بسیار به ذهن خود و گرفتن ایده و تخیل فراوان تجربه نوشتن را درک نمایند , چرا که او در حال نوشتن گذشته خود , چیزی که تجربه کرده است می باشد.

جدا از این بحث ، از منظر روانشناسی برای تخلیه افکار و خاطرات منفی یا آزار دهنده می توان آنان نوشت و دور ریخت , لذا می توان گفت بخشی از رضایت خاطری که کودکان و نوجوانان از این امر دارند نشأت گرفته از این موضوع می باشد .

هنگامی می توانیم متن خوبی بنویسیم که چندین برابر آن مطالعه داشته و سپس تکنیک های نگارش مطلوب را فرا گیریم ، و این جاست که نقش کتاب و کتابخوانی مهم می گردد .  

زمانی که ما مطالعه کتابهای مختلف را انجام می دهیم در واقع هم بر علم خود می افزاییم , هم از آنان خصوصاً در داستان و رمان نویسی الهام می گیریم و هم با چگونه نوشتن ؛ چطور شروع کردن , پرداختن به چه نکاتی در اثر و چگونگی پایان دادن به داستان آشنا می شویم .

بنابراین باید به این نکات توجه نمائیم :

◀️ نباید از نوشتن  بترسیم .

◀️ نباید از بازنویسی هراسی داشته باشیم.

◀️ نباید انتظار داشته باشیم  مطلبی که بار اول می نویسیم یک متن ادبی خوبی باشد.

◀️ نباید از مورد نقد قرار گرفتن متن ادبی خود واهمه داشته باشیم , اینکار به تقویت ما در نگارش کمک می کند.

◀️ نباید خود را بی نیاز از مشورت اهل نگارش بدانیم .

☑️در حوزه کودک بار سنگین آشنا نمودن آنان با کتاب و جادوی آن بر دوش بزرگسالان می باشد.
علی‌رقم  تمام تلاشهای نویسندگان و ناشران ایرانی ما شاهد افزایش ترجمه آثار خارجی و کاهش نوشتن داستانهای ایرانی در جامعه هستیم که دور از انتظار نیست در آینده نزدیک فرزند ایران زمین با مشاهیر , شخصیتها و افسانه های بومی و دینی خود آشنا نبوده و شخصیت های بیگانگان را بشناسد و بجای فرهنگ ایرانی_اسلامی فرهنگ بیگانه در او نهادینه گردد.

در ایران علاوه بر کتابخانه های عمومی ، کانون پرورش فکری در سراسر کشور دارای کتابخانه مخصوص بخش کودکان و بخش نوجوانان و همچنین کارگاه های فرهنگی ، هنری ، ادبی ، علمی و دینی مخصوص این سن می باشند .

ضمن گرامیداشت یاد استاد مهدی آذر یزدی نویسنده خوشنام آثار کودکان و نوجوانان این روز را به تمام نویسندگان ، معلمین و مربیان فعال این حوزه تبریک عرض میکنم .

مجتبی لشکربلوکی
کارشناس تربیت

نوشتن دیدگاه