ترکمن سسی - در این ارتباط ارازمحمد سارلی، محقق و تاریخ نگار ترکمن مطلبی در فاع از زحمات این استاد با اخلاق ترکمن برابر برخی بهره جویان کاسبکار که قصد مصادره شهرت این کار ادبی ارزشمند به نام خود را داشتند، یادداشتی نگاشته است که در زیر می خوانید.
لطفا قدیمی ترین نسخه خطی "دده قورقوت" را به نام خودمصادره نکنید!!
می دانیم که کتاب "دده قورقوت" در ادبیات ترکان جهان جایگاه ویژه ای دارد. پژوهشگران دنیای ترک با علم به اهمیت چند نسخه مادر ، همواره در تلاش بوده اند تا به قدیمی ترین نسخه ی این متن بسیار ارزشمند دست یافته، تحقیقات پیرامون نسخه های اصل دده قورقوت را به کمال رسانند.
اما موضوعی که اخیرا" در این رابطه رخ داده، این است که یک نسخه یاب سرشناس ترکمن که اهل ترکمنصحرای ایران و ساکن شهر گنبدکاووس می باشد؛ این نسخه اصل و بی بدیل را یافته است. او کسی نیست جز استاد "ولی محمد خوجه"، از خاندان اصیل روحانی که از عنفوان جوانی با کتاب و نسخه های خطی کهن ترکان آسیای مرکزی آشنا بوده است. این آشنایی بواسطه پدر بزرگ و بویژه پدر عالم خویش" عبدی جان آخوند خوجه" که گنجینه ی نسخ خطی نیاکان خود را در ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان و ایران حراست و مواظبت می کرده ؛ پدید آمده است.
می دانیم که این خاندان شریف در نتیجه تضییقات نظام بلشویکی استالینیستی به ایران آمده در ترکمنصحرای ایران مستقر گردیده اند در حالیکه بخش هایی از آن گنجینه ی نسخ خطی را در هر یک ازین کشورها با شیوه های سنتی در دل خاک و یا شکاف کوهها و غارها مخفی کرده بودند تا از گزند زمان مصون مانده باشد.
بگذریم، مجموعه دار نسخ خطی و نسخه یاب، استاد "ولی محمد خوجه"، پس از یافتن قدیمی ترین نسخه "دده قورقوت" در کمال صداقت و اعتماد به افراد نسخه شناس و صاحب نام در حوزه ادبیات ترک این موضوع را در میان گذاشتند،تا آنان در تعیین سندیت، تشخیص اصالت و قدمت نسخه، وی را کمک نمایند.
به گفته آقای خوجه، کپی صفحاتی از این کتاب ارزشمند به چند نفر اهل قلم از ترکمن ها، ترکان آذربایجان ایران، و ترکیه ارائه گردید تا در فرصت مناسب بررسی و سطح ارزش علمی آن را اعلام نمایند.
ماجرا ازین پس جالب تر می گردد که در بین این افراد مشهور و شناخته شده که از انگشتان دست فراتر نمی روند؛ برخی (تاکید می شود برخی و نه همه) پس از گذشت مدتی کوتاه، دست به کاری ناپسند،قبیح و غیر آکادمیک می زنند. بدین ترتیب که هر یک بطور مستقل در رسانه های عمومی ظاهر شده با تبلیغات فراوان اعلام می نمایند که موفق به کشف قدیمی ترین نسخه ی دده قورقوت گشته اند!!
البته ناگفته پیداست که هدف از اعلان این ادعای کذب، می تواند ثبت افتخار یافتن این نسخه فوق العاده نادر و مهم به نام خود باشد که متصور است با جوایز چشمگیری همراه بوده و طی مراسمی رسمی با حضور مقامات بلند پایه علمی، هم تقدیر گردد و هم شهرت جهانی را نصیب یابنده نسخه نماید.
چنین انگیزه هایی می تواند حتی بر فضلای اهل قلم و بسیار مشهور نیز وسوسه انگیز و فریبنده باشد و موجب ربودن این مزیت به نام خویش گردد.
اما، زنهار که افراد آکادمیک و علمی، برای دستیابی به مطلوبیت ناصواب و سارقانه، دچار اشتباه راهبردی شده، در نتیجه مفتون طمع شخصی گشته، دست به اقدامی همانند سرقت ادبی و مشابه آن در نسبت دادن کار و زحمت دیگری به نام خود گردند. در اینصورت سرمایه بزرگ افراد شاخص، یعنی "اخلاق" را باخته، آبروی علمی چند دهه ی خود را یکجا برباد می دهند.
وانگهی در دنیای امروز که به یک دهکده جهانی تبدیل شده، و با وجود قدرت افشاگر رسانه ها، نمی توان چراغ خاموش جلو رفت و ماحصل رنج و مشقت دیگری را به نفع خود مصادره نمود.
فلذا پیشنهاد می کنم هر یک از کسانی که طرف مشورت استاد "ولی محمد خوجه" بوده اند، شجاعانه واقعیت را بازگو نمایند بویژه مرتکبین چنین خبطی، از کرده ی خویش ندامت جویند تا بلکه بدین وسیله حق به حق دار رسیده، اندکی از تالم یک مرد خستگی ناپذیر و در عین حال بی ادعای ترکمن کاسته گشته، انگیزه ذاتی خود را در معرفی و ارائه نسخ خطی نیاکان ترکان جهان را _که همگان ازآن بهره برده و خواهند برد_از دست ندهد.
در نهایت آنکه، به نظر راقم این سطور، برای یک محقق واقعی و آکادمیک، فضیلت تحقیق و کنکاش در نسخه ی خطی "دده قورقوت" و استفاده از متن با اصالت آن، هزار بار بهتر از کوشش برای ثبت ناوارد و ناجوانمردانه ی آن به نام خود است.
استاد دانشگاه، نویسنده تاریخ و ادبیات ترکمن/گرگان ۱۳۹۸/۲/۲۸هجری شمسی
دیدگاه‌ها