موضوع استهلال و ضرورت پرهیز از انشقاق امت اسلامی در سایه آگاهی بخشی

ترکمن سسی - گرچه موضوع روئیت یا عدم روئیت هلال ماه شوال گاهی موجب بروز برخی دو دستگی در اعلام روز عید فطر می شود اما بیشتر علمای محقق اهل سنت با اتفاق نظر در امر اجتهادی و شرعی استهلال به وحدت و عدم انشقاق و برگزاری جشن مشترک عید فطر در بین مسلمین تاکید دارند.

طبق محاسبات و تحلیل های نجومی به عمل آمده، امسال رویت هلال ماه شوال در غروب روز سه شنبه چهاردهم خرداد با چشم غیر مسلح  امکان پذیر بود. از این رو کلیه شبکه های خبری و سایت های رسمی برپایی نماز عید فطر در روز یاد شده خبر دادند. از سوی دیگر احتمال آن نیزمی رفت که نماز عید فطر یکروز زودتر برگزارشود. در آخرین روز از ماه رمضان یعنی در چهاردهم خرداد ماه جاری با آنکه اکثر مردم روزه داشتند؛ اما برخی ها هم با تصور آغاز ماه شوال افطار کردند و نوعی سردرگمی درمیان مردم دیده می شد.
درطول سال های دهه شصت و هفتاد جابجایی عید سعید فطر به یکروز پیش از تاریخ  تقویم رسمی، بارها و بارها اتفاق افتاد و در حالیکه بانوان در خانه ها سفره سحری را تدارک می دیدند به ناگاه و در واپسین ساعات  شب خبر رویت ماه شوال به تایید علما و بزرگان مناطق مختلف رسیده و متعاقب آن عید فطر برپا می گردید. از دهه هشتاد به بعد به ندرت اتفاق می افتاد که زمان عید فطر جابجا شود و معمولا در تاریخ های رسمی ترتیب میافت. ازسوی دیگر دوسوم مردم  پیش از آنکه شروع ماه رمضان  اعلان رسمی شود به پیشواز آن می روند که همین مسئله باعث بروز اختلاف در روزهای پایانی می شود.

عبدالصدیق آخوند کشمیری دارنده دکترای علوم قرآنی از دانشگاه فردوسی مشهد در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری ترکمن سسی ، با تایید این مطلب که به شرط دیدن ماه شوال می توان عید برگزار کرد گفت: از آنجایی که درآخرین روزهای ماه رمضان سوالات زیادی در خصوص تاریخ عید فطر پیش میاید، بنده امسال کلیه سایت های عربی منطقه را مورد بررسی قرار دادم ومتوجه شدم که هیچ یک از آنها رویت هلال ماه شوال درسیزدهم خرداد ماه را تایید نکرده اند. مطالعات نشان می دهند هلال ماه شوال در شامگاه سیزدهم خردادماه امسال که فقط پنج ساعت از زمان تشکیلش می گذشت درحدی نبود که با چشم دیده شده و یا حتی بوسیله تلسکوپ های فوق پیشرفته رویت گردد.
این عالم اهل سنت ادامه داد : از نظرعلمی، ماه زمانی قابل رویت است که از زمان تشکیل آن پانزده ساعت کاری طی شده باشد. در شامگاه چهارشنبه چهاردهم خردادماه 25 ساعت از تشکیل ماه شوال گذشته بود و آن زمان براحتی می شد آنرا مشاهده کرد. بنابراین ادعای کشورعربستان در مورد رویت هلال ماه شوال درشامگاه سیزدهم خردادماه از منظر علم نجوم  کاملا بی پایه و اساس می باشد. بیش از نیم دهه  تحقیقات بعمل آمده توسط دانشمندان نشان می دهند سی و هشت بار از پنجاه و هفت موردی که حکام عربستانی پیش از این  رویت ماه شوال را تاکید کرده بودند منطبق با واقعیت نبوده است.

اسماعیل آخوند سبحانی مدرس علوم دینی اعظمیه بندرترکمن و از محققین اهل سنت کشور در خصوص موضوع استهلال با اشاره به روایتی از نبی مکرم اسلام(ص) چنین توضیح داد: بنابر عقیده برخی فقهای حنفی روزه باید زمانی گرفته شود که ماه رمضان توسط اهل مشرق و یا اهل مغرب معلوم شده باشد و دراین میان کشورخاصی مبنا عنوان نشده است. برخی دیگر از فقها برمسئله دیده شدن ماه در کشورمحل سکونت تاکید می کنند به نحوی که ماه حتما باید در سرزمین محل سکونت دیده شده باشد. عثمانی ها درعصر خود به دیده شدن ماه در سرزمین خود تاکید ورزیده و با این شیوه عمل می کردند. هر دوی این نظرات در کتاب " رد المختار" به طور واضح تشریح شده و بر طبق نظر فقها امکان پذیر هستند.
وی خاطر نشان کرد: اگر چنانچه دررویت هلال ماه شوال اختلاف نظر پیش آید وظیفه حاکم  شرع است تا با تعیین زمان رسمی به اختلاف فیصله بخشد. باید توجه کرد که  رویت قطعی ماه شوال جلوی هر گونه اختلافات را می گیرد و تلاش ما باید روی همین مسئله متمرکز شود. البته درمسئله رویت ماه  چگونگی وضع هوا را هم باید مد نظر گرفت . اگرهوا صاف بود حتما باید تعداد رویت کنندگان زیاد باشد. دراین خصوص حتی تا پانصد نفرهم تاکید شده است. ولی اگرهوا ابری باشد می توان به شهادت دو نفر  که قسم یاد بکنند اکتفا نمود.
آخوند سبحانی تصریک کرد:  لازم به یادآوریست که مبنای فقهی استهلال ماه در کشورعربستان با مبنای فقهی احناف اهل سنت تفاوت دارد. درمبنای فقهی احناف اهل سنت، اگر عدم رویت ماه بوسیله علم نجوم ثابت گردد هرگونه شهادت شهود از اعتبار خارج است. لیکن درعربستان به شرط شهادت افراد، برگزاری عید فطرتحت هر شرایطی رسمیت پیدا می کند. برای همین است که گاهی اوقات اختلاف کشور پاکستان با عربستان در بحث رویت هلال ماه شوال به دو روز هم می رسد.

 عبدالجلیل آخوند فرهمند مدرس علوم دینی، ضمن تاکید بر برگزاری عید فطر براساس اعلام رسمی ازسوی حاکم اسلامی گفت: اختلاف نظر درخصوص  رویت هلال ماه شوال باعث می شود که همه ساله گروهی از مردم یکروز پیش از تاریخ رسمی افطار کنند. این مسئله به هر حال سردرگمی عمومی به  دنبال  دارد، زیرا هر یک از دو گروه روزه دار و افطار کننده نظریه خودشان را محق می شمارند.
این عالم اهل سنت ادامه داد: باید در نظر بگیریم که حفظ اتحاد مهمترین رکن در ایام عید فطر بحساب می آید. ما در برهه ای بسر می بریم که دشمنان اسلام منتظر کوچکترین اختلاف درمیان امت اسلامی هستند تا ادعای واهی خودشان را به کرسی بنشانند، بنابراین زیبنده است عید فطر در تاریخ رسمی و با نظر حاکم شرع برگزار شود تا باعث بروز اختلاف نگردد. درطول تاریخ اسلامی مسلمان هر ملل عید فطر را براساس مشاهدات خود جشن می گرفتند. لذا رویت ماه در یک کشور اسلامی نمی تواند ملاک برگزاری عید در کشور دیگر باشد و عید رسمی  زمانی اتفاق می افتد که ماه دیده شده و به تایید حاکم وقت رسیده باشد.

 مولوی نورمحمد بصیری امام جماعت مسجد چهار یار نبی بندرترکمن اعلام عید فطر را منوط  به رویت هلال ماه شوال و یا تعیین زمان آن توسط حاکم شرعی دانست و اظهار نمود: بدون شک  ماه باید دیده شود وگرنه شرایط  روزه تا لحظه آخرین افطار پا برجا خواهد بود. طبیعتا وقتی برخی علما درباره تعداد روزهای ماه رمضان بیانات متفاوت ارائه دهند اختلاف نظر پیش می آید. بنابراین نمی توان انتظار داشت که مردم متحد و یکپارچه عمل کنند.
وی در ادامه بیان داشت : گفته می شد که درعید فطر امسال ماه شوال طی شامگاه سیزدهم خرداد هلال ماه شوال در پیرانشهر توسط  افرادی محدود رویت شده است که  نمی شد روی آن استناد ورزید، زیرا اگر حلول درهوای صاف دیده شده باشد، اولا باید تعداد بیشتری آنرا می دیدند. ثانیا درچنین شرایطی گروه های استهلال که از تجهیزات پیشرفته سود می برند می بایست تصویر ماه را دیده و به تصویرمی کشیدند، حال آنکه چنین نشده است. از نظر سایر محققین اهل سنت هم رویت ماه درشامگاه سه شنبه ناممکن بوده وهیچ یک از دستگاه های استهلال نتوانسته اند آنرا را ثبت کنند. پس نتیجه می گیریم که دیدن هلال ماه درسیزدهم خرداد ماه در نقاط مختلف به دلیل عدم تشکیل  آن امکان پذیر نبوده است.

اراز محمد تقوایی مدرس حوزوی و دارنده مدرک لیسانس زبان فارسی نیز در موضوع استهلال اظهار کرد: مسئله رویت هلال ماه با توجه به وجود آرا مختلف فقهی و با درنظر داشتن جنبه  تساهل و تسامح در امور جاری مسلمانان آن هم در این برهه از زمان که فتنه ها از چپ و راست و ناجوانمردانه ازسوی استکبار جهانی و صهیونیسم بین المللی بر سر این امت می بارد، شایسته است که تا حد امکان مناسبت ها و اعیاد اسلامی همزمان و هماهنگ با سایر ملل اسلامی برگزار شود.
وی تصریح کرد: اختلاف فقهی در قضیه رویت هلال ماه هر چقدر هم که در نزد بعضی از علما، بزرگ جلوه کند بزرگتر ازشرک نیست. ما باید درهمه حال در اندیشه فرصت سازی برای امت اسلامی باشیم.
محمد آخوند امانی مدیر حوزه عرفانی کرند اختلاف در مسئله رویت هلال ماه شوال را از مسائل اجتهادی می خواند و می گوید : هرچند مذهب برخی فقها که اختلاف مطالع را اعتبار کرده اند با نظر به دلایل راجح، اشبه بالمنصوص و موافق عمل عامه مسلمین بنابر افق مخصوص خودشان در صوم و فطر مانند اوقات نماز است. حتی بعضی ازعلما نقل کرده اند که دراعتبار اختلاف مطالع در فاصله های بسیار دور اجماع منعقد شده است. درمسائل اجتهادی گنجایش وجود دارد و یکی از طرفین نمی تواند به ثواب یا خطا جزم کند. با توجه به یافته های نتایج بررسی شده با موضوع استهلال، بیشتر علما اهل سنت محقق به بحث وحدت و انسجام و جلوگیری ازانشقاق و تفرقه دربین مسلمین دراین امر اجتهادی و شرعی و همچنین ملاک قرار دادن نظر رهبری درمحرز شدن رویت هلال ماه می باشند.

عبدالجبار آخوند میرابی امام جمعه روستای قره تپه در گفتگو با خبرنگار ترکمن سسی ، با مهم دانستن  کنکاش علمی درباره  استهلال ماه شوال خاطر نشان ساخت: عملیات استهلال هلال ماه شوال  درشامگاه بیست و هشتم و بیست ونهم رمضان جزو اهمیت اولویت در رویت ماه را نشان می دهد و اینگونه نیست که الزاما ازپیش تاریخی برای آن تعیین شود. در دهه های گذشته دیده شدن ماه شوال با چشم غیر مسلح امکان پذیر بود و اختلافی که قابل ذکر باشد وجود نداشت. آگاهی بخشی به مردم به ویژه در مورد آخرین روز ماه رمضان مسئله ای است که متاسفانه  کمتر به آن توجه  شده است. اگربه مردم آگاهی رسانی کنیم درباره روز پایانی ماه که می تواند  یوم الشک  باشد چه مسائلی را باید مهم بدانند، قطع به یقین اختلافات کمتر خواهد شد. مشاهده می شود که تعدادی از ساکنین شهرها و روستاها  در روز آخر به گمان اینکه  ماه شوال در جاهایی دیده شده است اقدام به افطار پیش ازموعد می کنند که نباید ازکنار این مورد به راحتی و سادگی گذشت.
تعدادی از مومنین هم با این دلیل که قبلا به پیشواز رفته و سی روزشان کامل شده است بدون احتساب مسئله رویت هلال ماه، در وقت سحر بیدار نشده و روزه نمی گیرند، حال آنکه ممکن است رویت هلال ماه به اثبات نرسیده باشد. دراین شرایط مسلم است که نمی توانیم افطار نماییم و روزه پیشواز نمی تواند دلیلی برای افطار کردن پیش از موعد باشد. بنده معتقدم  حتما باید در این موارد آگاهی لازم به مردم داده شود تا احیانا دچار اشتباهات محاسباتی نشوند.

گزارشگر : طاهر جانی

نوشتن دیدگاه