سخني در باب انديشه هاي مختومقلي فراغي

مختومقلی شاعر همه است چون برای همه حرف دارد شعر او بسان باغی است پر از گل که هر کسی به هر گلی که دوست دارد می تواند سرمست شود.

در دایرة المعارف شعر مختومقلی همه را سهمی وجود دارد آن کسی که دنبال عارفانه هاست برایش عارفانه های زیبایی از جنس عارفانه های عطار دارد و آن کسی که دنبال عاشقانه هاست عاشقانه هایی از جنس عاشقانه های آسمانی حافظ و مولانا دارد.
مختومقلی بزرگترین عارف و شریعتمدار ترکمن است برای همین هم برای اهل دین، سخن فراوان دارد. در یک نگاه کلی، اشعار مختومقلی را می توان به دو بخش مفاهیم و مباحث عمومی و تخصصی تقسیم کرد. او در اشعار عمومی خود مباحث تاریخ، اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی را مطرح می کند.
در مباحث تخصصی هم مباحثی چون فلسفه، سیاست، مدیریت، روانشناسی، جامعه شناسی و آیین حکومت داری و مدل حکومت آرمانی خود را مطرح می کند.
با توجه به اینکه دیوان اشعار مختومقلی به مثابه یک دایرة المعارف است دامنه تحقیق هم وسیع است. این یک تحقیق جامع و وسیع را می طلبد تا سیمای واقعی مختومقلی از لابلای اشعارش استخراج شود.
مختومقلی به اعتبار اینکه یک تئورسین و نظریه پرداز اجتماعی است دیوانش حاوی تز و تئوری است و تز و تئوری او ریشه در نظریه های اجتماعی اسلام دارد. همین به ما قابلیت پاسخگویی به برخی از نظریه های اجتماعی مخرب را هم می دهد. حتی برخی تئوری هایش و مدل های فکری اش به ما فرصت مقابله با برخی نظریه های اجتماعی که با ما در تعارض دینی هستند را می دهد. مثلا نظریه پرداز ژاپنی-آمریکایی فرانسیس فوکویاما با سرمستی تئوری پایان تاریخ را مطرح می کند و معتقد است که با فروپاشی نظام کمونیستی آموزه های لیبرال دموکراسی عالم گیر خواهد شد. به زبان ساده تر جهان به امت لیبرال دموکراسی خواهد افتاد.
مختومقلی در شعر(خراب ایلار)با گفتن یک مصرع یعنی حضرت مهدی (عج) روی زمین قیام خواهد کرد و عیسی (ع) به کمکش خواهد آمد و جهان سراسر عدل خواهد شد. به تئوری پایان تاریخ فوکویاما پاسخ می گوید.
این جهان صاحب دارد و او باز خواهد گشت و به این ترتیب، مختومقلی تئوری پایان تاریخ را باطل اعلام می کند. مدل حکومتی مختومقلی، حکومت دینی بر محوریت مهدویت است. ریشه بسیاری از مکاتب را می شود در اشعار مختومقلی یافت مثلا علم تربیت یا همان علم پداگوژی، یا انترناسیونالیسم یا همان برادری و برابری یا رد آنارشیسم که در مقابل آن برادری و برابری را در لابلای اشعارش مطرح می کند.
اما با افسوس به این مزیت ها و برجستگی های اشعار مختومقلی، کمتر پرداخته می شود. محدود کردن مختومقلی در یک قوم و یک جغرافیای کوچک ظلم به اندیشه های مختومقلی است. متأسفانه تعداد معدودی اصرار دارند این شاعر بزرگ را با کوتاه بینی، در قوم ترکمن محصور نمایند و این خود نیز مانع بزرگی بر معرفی مختومقلی و بهره گیری سایر اقوام ایرانی از اشعار ایشان است.
جا دارد در کنگره ها و مراسمی که با نام مختومقلی برگزار می شود به جنبه های ملی، جهانی و انسانی اشعار او پرداخته شود و جهان و انسان آرمانی او جهان و انسان اسلامی است.
مسأله مهم دیگر، ایرانی الاصل بودن این شاعر و عارف نامدار است. مختومقلی فراغی در یکی از روستاهای ایران از توابع شهرستان گنبد کاووس به نام روستای آجی قاوشان به دنیا آمده است و در ایران زندگی کرده و در ایران نیز وفات یافته و مقبره اش در نزدیکی شهرستان مراوه تپه که یکی از شهرهای شرقی استان گلستان می باشد قرار دارد. پس مختومقلی فراغی یک متفکر مسلمان ایرانی است.
مختومقلی مانند دیگر شعرای مسلمان ایرانی همچون فردوسی، سعدی، عطار، حافظ و مولوی از افتخارات ایران بزرگ و اسلامی است. اگر ما مختومقلی فراغی را محدود به یک گروه، دسته، قوم و منطقه قرار دهیم، خواسته یا ناخواسته در حق این شاعر بزرگ ایرانی ظلم کرده ایم. همچنانکه از افکار، اشعار و دیدگاههای دیگر شعرای بنام ایرانی تمام ایرانیان در اقصی نقاط جهان بهره می برند و حتی این بزرگان را به دنیا معرفی می کنند و محققان دیگر کشورها آثار شعرای برجسته ایران را به زبانهای مختلف ترجمه و در اختیار مردم و ملت خود قرار می دهندلازم است دیدگاههای ناب و اسلامی مختومقلی فراغی نیز به عنوان یک متفکر-شاعر، عارف و نویسنده ایرانی بیش از پیش به دنیا معرفی گردد و از دیدگاههای ایشان به عنوان متفکر مسلمان ایرانی همه حقیقت جویان جهان بهره مند گردند.
یکی دیگر از ویژگیهای اشعار مختومقلی فراغی که در اشعار دیگر شعرای ترکمن این ویژگی کمرنگ است استفاده فراغی از زبان و ادبیات فارسی، در اشعارش می باشد. هیچ شاعر ترکمن به اندازه مختومقلی فراغی، در اشعارش از کلمات و واژه های فارسی استفاده نکرده است.
مختومقلی فراغی زبان ترکمنی را با زبان فارسی مخلوط کرده است و مانند معجونی گوارا در آورده است. به جرأت می توان گفت که بیش از 30 درصد از واژه هایی که مختومقلی فراغی در اشعارش استفاده کرده واژه های فارسی می باشد ایشان با استفاده از واژه های فارسی و هم آمیختن آن با واژه های ترکمنی، کاری کرده که هر خواننده ترکمن و ایرانی به راحتی به اهداف، مقاصد و معانی اشعار ایشان پی می برد و در ثانی در قرائت و تلفظ اشعار ایشان هیچکس با مشکلی روبرو نمی شود. این مسأله نیز گواهی بر ایرانی الاصل بودن این شاعر و متفکر بزرگ ایران اسلامی می باشد.

مقاله ارسالي يكي از كاربران

نوشتن دیدگاه