ترکمن سسی - در ادامه سریال معرفی و بررسی مسائل و مشکلات روستاهای استان گلستان و ترکمن صحرا این بار خبرنگار ما به معرفی روستای سرسبز عرفان آباد با مردمان عرفانی پرداخته است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ترکمن سسی ، روستای عرفان آباد (Erfan Abad) در فاصله 15 کیلومتری شهرستان علی آباد کتول ، در دهستان کتول و با آب و هوای معتدل خزری واقع شده است.
به گفته اهالی ؛
وجه تسمیه عرفان آباد ؛
در گذشته نام روستا قراقچی به معنی راهنمایی کننده بوده ولی به علت تاسیس حوزه علوم دینی در این مکان به عرفان آباد تغییر پیدا کرد.
جمعیت عرفان آباد ؛
طبق آخرین سرشماری صورت گرفته جمعیت روستا حدود 1300 نفر (320 خانوار) اعلام شد.
موقعیت جغرافیایی عرفان آباد ؛
این روستا در فاصله 15 کیلومتری شمال شهرستان علی آباد کتول ، در بخش مرکزی ، در دهستان کتول واقع شده و دارای دو ورودی به داخل روستا است . رودخانه گرجی وال از وسط روستا عبور می کند و روستا را به 2 بخش شرقی و غربی تقسیم کرده است . از شمال به روستای بدراق نوری خان ، از جنوب به شهر سنگدوین ، از شرق به جاده علی باد کتول - ایمر ، از غرب به جاده قره باغ و روستای بهلکه نفس محدود می شود.
تاریخ و جاذبه های گردشگری عرفان آباد ؛
قدمت روستا حدود 150 سال می رسد و تپه ای باستانی بنام بوزاغلند در شرق روستا واقع شده است که اماکن تاریخی روستا به شمار می رود.
قومیت عرفان آباد ؛
تمامی اهالی این روستا از قوم ترکمن ، حنفی مذهب ، اکثرا از طایفه آق آتابای بوده و بیشتر با هم نسبت خویشاوندی دارند . شیرمحمدلی ، بدراقی و محمد آلق نام خانوادگی اکثر اهالی می باشد. لازم به ذکر است یک سازمان کشاورزی (دهکده کوچک ) در مجاور روستا قرار دارد و حدود 30 خانوار از اقوام سیستانی و بلوچ در آن زندگی می کنند .
اشتغال اهالی عرفان آباد ؛
شغل اکثر اهالی روستا کشاورزی و دامداری است و چند خانواده هم به پرورش زنبور عسل و تولید صنایع دستی مشغول هستند .
آداب و رسوم مردم عرفان آباد ؛
عید فطر، عید قربان ، میلاد رسول ، مولود خوانی ، صدقه عاشورا ، آق آش ، ضیافت و پخش نذری بمناسب های مختلف ، نوروز، ذکر خنجر فقط در مراسمات از آداب و رسوم این روستا به شمار می رود .
به گفته اهالی ؛ به مناسبت سالروز ولادت پیامبر اکرم (ص) اعضای شورای اسلامی ، دهیار و هیئت امناء حوزه روستا از اهالی صدقه جمع آوری کرده و مراسم بزرگی در حوزه روستا برگزار می کنند .
در ایام الله دهه فجر اعضای شورای اسلامی و دهیاری با کمک اهالی و برخی مسئولین مراسم جشنی به مناسبت سالروز پیروزی انقلاب اسلامی ، در مدرسه روستا برگزار می کنند.
جلسه رضوان دوشنبه هر هفته و کلاس قرآن روزانه برای آقایان در حوزه علمیه و برای بانوان در خانه یکی از اهالی برگزار می شود .
به گزارش ترکمن سسی ؛ آق آش ، جشن 63 سالگی یا جشن همسن شدن با پیامبر گرامی اسلام ، از آئینهای سنتی و دیرینه ترکمن ها بوده که هنوز نیز در گوشه و کنار استان گلستان و در بین اقوام و طوایف مختلف این استان رواج دارد.
این آئین به نام های آق آش و یا آق قوین معروف و مرسوم بوده و عشق و ارادت قوم ترکمن به پیامبر گرامی اسلام و دین مبین اسلام را نمایان می سازد و برگزاری این جشن برای قوم ترکمن نوعی افتخار و ارادت به نبی مکرم اسلام به شمار می آید.
اجرای این آئین نشانه ای از احترام گذاشتن به سالمندان بوده و در گذشته بیش از دوران کنونی رواج داشته و طی سال با رسیدن هر فرد ترکمن به سن 63 سالگی شاهد برگزاری این جشن سنتی و آئینی در گوشه و کنار گلستان هستیم.
این جشن که نمادی از رفتار شایسته و فاصله گرفتن از تیرگی ها و بدی هاست در گذشته همراه با مراسم های خاصی اجرا می شد و مردان ترکمن که به آق آش نائل می شدند، با ذبح گوسفندی سفید ولیمه می دادند و غذاهایی به رنگ سفید طبخ می کردند.
ماه محرم در بین ترکمن ها به عاشر آی معروف است، عاشر از همان عاشورا گرفته شده و قارا یعنی سیاه، به معنای دیگر سردی و سنگینی خاصی که در این ماه نهفته است.
در روز عاشورا آش نذری در بین ترکمن ها به صدقه دادن معروف است؛ آنها در این روز، قرآن ختم می‌کنند و روزه می‌گیرد.
علمای اهل سنت معتقدند امام حسین(ع) برای رسیدن به اهداف و آرمان های بزرگ از جان خود گذشت و اسوه مسلمانان و آزادگان شد و تمام مسلمانان باید از سر مشقی که امام حسین(ع) بر جای گذاشت پیروی کنند. اهل سنت ایران بویژه ترکمن ها در افکار ، اعمال و گفتارشان حب به امام حسین و اهل بیت پیامبر علیه السلام مشهود است. همچنین در ادبیات شفاهی، مردم ترکمن برای بیان راستی و حقانیت نام امامان و ائمه اطهار را بر زبان می آورند و فرزندان خود را از میان اهل بیت نامگذاری می کنند و همه اینها خواسته قلبی این مردم است.
لباس های محلی ؛
به گزارش ترکمن سسی به نقل از منابع ترکمن ؛ دؤن پوشاکی است با برشی ویژه و از جنس ابریشم که به دست زنان ترکمن بافته می شود. دؤن بر دو قسم است:
الف- گی ییم دؤن: پوششی است معمولی با حاشیه های پولک دوزی شده که در مواقع عادی یا مهمانی های معمولی بر تن می کنند.
ب: قرمز دؤن: که باش دؤن نیز خوانده می شود و مخصوص دخترانی است که عروس می شوند. بدین ترتیب که در روز عروس کشان، آن را بر سر عروس می اندازند تا به خانه ی داماد منتقل کنند.
دختران ترکمن، حواشی قرمز دؤن را با نخ و سوزن، منقش می کنند. آن گاه با سکه های نقره ای، پولک های رنگین و زیور آلات، زینت می دهند.
بؤروک / عرق چین
بوروک کلاهی است دخترانه که تاخیه یا تایخا نیز می گویند. از نوع ساده آن، پسرها و مردها در هنگام خواندن نماز استفاده می کنند. بوروک از جنس پارچه است و به وسیله دختران، سوزن دوزی می شود و نقش های مختلف دارد.
الف- نقش تابستان ب- نقش کؤرت ج- نقش تیرانا
دختران ترکمن- که آنها را به علت استفاده از بؤروک « بوروکلی قیز » می نامند. به محض ازدواج، بوروک را کنار می گذارند و آلادنگی را جایگزین آن می کنند.
از بوروک به شکل های زیر استفاده می کنند:
الف- ساده و بدون هیچ نوع تزیینی
1- زمانی که پسرها و مردها نماز می گذارند.
2- زمانی که مردی به مکه ی معزمه شرفیاب می شود و می خواهد از دستار سر، که مخصوص حاجی هاست، استفاده کند. در این صورت، دستار را به دور بوروک می پیچند و مانند عمامه بر سر می گذارند.
ب- به شکل تزیینی
1- تزیین بوروک با سکه های نقره، پولک، قبه/ دپه بند و سایر زیور آلات.
2- دختران هنگام نامزد شدن، بر قبه ی بوروک، پر نصب می کردند که اوتاغا نامیده می شود. بدین جهت، دختران نامزد دار اوتاغی قیز نامیده می شدند. این دختران در آرایش موهای خود از قبه های نقره ای استفاده می کردند که آن را ساچ قبه می گویند. آسیق، ساچلیق، ساچ باغ، ساچ منجوق، از دیگر زیور آلات زنان و دختران برای آرایش موست.
غذاهای محلی ؛
چکدرمه ، بورک ، بیشمه ، آب گوشت ، سوزمه و شیرینی های سنتی
افتخارات عرفان آباد ؛
این روستا 2 شهید تقدیم نظام جمهوری اسلامی کرده است و 2 جانباز سرافراز دارد و چهره های مذهبی همچون حاج عبدالرحمن آخوند تنگلی در مجموع از افتخارات روستا محسوب می شوند .
امکانات عرفان آباد ؛
آب ، برق ، گاز ، تلفن ، پست بانک ، مرکز بهداشت ، کتابخانه حوزه علمیه ، زمین فوتبال ، ساختمان تازه تاسیس دهیاری از امکانات این روستا می باشد .
اماکن مذهبی عرفان آباد ؛
ایم روستا دارای 3 مسجد و حوزه علمیه ( بزرگ ترین حوزه ی علمیه اهل سنت ترکمن صحرا ) با 150 طلبه بوده که موسس آن حاج عبدالرحمن آخوند تنگلی . بزرگ ترین حوزه ی علمیه اهل سنت ترکمان صحرا نیز در این روستا واقع است. این حوزه در روز جمعه چهاردهم اسفند ماه سال يك هزار و سیصد و چهل و نه (1349) هجری شمسی مطابق با 1391 هجری قمری و1971 میلادی افتتاح شد.نماز جمعه در این حوزه به امامت احمد آخوند برگزار می شود. در فاصله یک ماه گذشته 21 نفر از طلاب حوزه علمیه عرفان آباد فارغ التحصیل شدند .
صنایع دستی عرفان آباد ؛
قالی ، قالیچه ، نمد مالی ، بافندگی ، گلدوزی ؛ سوزن دوزی ، خیاطی با نقوش ترکمن از جمله صنایع دستی این روستا معرفی شده و روز به روز در حال کمرنگ شدن است و نیازمند توجه و حمایت مسئولین دارد .
محصولات زراعی عرفان آباد ؛
گندم ، جو ، شالی ، کلزا ، لوبیا ، گوجه ، هندوانه و پنبه از جمله محصولات زراعی روستا می باشند
با پیگیری و حمایت برخی مسئولین در قسمتی از روستا سیستم آبیاری تحت فشار اجرا شده است که دارای مزایا و معایبی است
مزایا
• یکنواختی پخش آب در زمینهای نا هماهنگ
• امکان آبیاری در اراضی ناهموار و شیبدار
• انجام آبیاری های سبک یا سنگین
• تسهیل در خودکار شدن آبیاری
• امکان پخش همزمان کود و سم به همراه آب
• نیاز کمتر به نیروی انسانی و کارگر
• تغییر وضعیت هوا (جلوگیری از سرما زدگی و گرمازدگی(
معایب
• هزینه های زیاد سرمایه گذاری اولیه
• هزینه راهبری و تعمیرات و نگهداری
• محدودیت کیفیت آب
• عدم سازگاری برخی گیاهان و درختان میوه به روش های آبیاری تحت فشار
• نوسانات مقدار جریان آب (نوسانات زیاد باعث عدم عملکرد مطلوب و استهلاک این سیستم ها می شود(
• ناهنجاری در شکل و ابعاد زمین (برای سیستم هایی مانند لینیر و سنتر پیوت(
• محدودیت استفاده در خاکهای با نفوذ پذیری کم (کمتر از 3 میلیمتر در ساعت برای آبیاری بارانی(
مختصری از مسائل و مشکلات هم اکنون روستای عرفان آباد به گفته اهالی ؛
یک کشتارگاه صنعتی و یک سیلو با ظرفیت 5000 تن (اولین سیلو علی آباد کتول ) در مجاور روستا در حال احداث می باشند که اهالی توقع دارند با راه اندازی این پروژه ها ، نیروهای بومی این روستا را در اولویت قرار داده و زمینه اشتغال آنها را فراهم کنند.
باوجود احداث و راه اندازی منبع آب آشامیدنی جدید در روستا ، بخشی از آب آشامیدنی روستا از چاه آبی در منطقه باقر آباد تامین و به این روستا منتقل می شود و به دلیل اینکه این روستا جزء آخرین مقاصد این مجموعه باشد اهالی با مشکل افت فشار آب بخصوص در فصول گرم سال مواجه می شوند .
کانال آبیاری ترکمن وال که از زرین گل سرچشمه می گیرد در طول مسیر آب آن تقسیم شده و کشاورزان این روستا برای آبیاری محصولات زراعی خود از آب کانال بی بهره می شوند .
به منظور رونق اشتغال و جلوگیری رفت و آمدهای بی رویه و هزینه بر اهالی روستاهای این منطقه به شهر های اطراف ، ایجاد بازارچه محلی به مرکزیت یکی از روستاها ایده و گزینه ای مناسب است .
با پیگیری مدیران روستایی و مسئولین زیر سازی معابر روستا جهت آسفالت شدن در حال انجام است .
این روستا فاقد دبیرستان است و دانش آموزان جهت ادامه تحصیل باید به روستاهای همجوار و شهر مراجعه کنند .
نبود سالن ورزشی ، بازنگری طرح هادی ، آلودگی آب منبع ، گسترش بافت روستایی (الحاق به بافت ) جهت ساخت و ساز از دیگر مشکلات روستای عرفان آباد عنوان شد .
در پایان از اهالی شریف روستای عرفان آباد و آقای رجب محمد شیر محمدلی دهیار روستا که ما را در تهیه گزارش همراهی کردند صمیمانه تشکر می‌کنیم.
خبرنگار: رحمت گلستانی
دیدگاه‌ها
سلامت باشین آقا امید