ترکمن سسی : نازمحمد یگن محمدی - پروفسور دکتر یوسف آزمون در سال 1316ش.در شهرستان گنبدکاووس دیده به جهان گشود. وی نیز یکی از اعضای خانواده بافرهنگ، تحصیل‌کرده و ورزشکار آزمون ها بود.
خانواده آزمون‌ها به‌عنوان خانواده اهل علم و دانش و ورزشکار و قهرمان اشتهار دارند. مرحوم غفور آزمون قهرمان دوهای سرعت استان و کشور، طاهر آزمون و خلیل آزمون فرزندان مرحوم پیخی آزمون عضو تیم والیبال گنبد و تیم ملی بودند. مرحوم نوری آزمون بازیکن و سرمربی اسبق تیم والیبال گنبد و مجید آزمون عضو تیم والیبال ایران و خلیل فرزند نوری آزمون مربی والیبال و سردار آزمون پسر خلیل عضو تیم ملی فوتبال ایران و باشگاه‌های خارجی است. مرحوم مشهدی ملا(ماشدی ملا) آزمون(پدر دکتر یوسف آزمون) از نخستین تحصیل‌کردگان و معلمین ترکمن‌صحرا بود که خدمات شایان توجهی در امر آموزش و تربیت فرزندان این خطه ایفا نمود. ماشدی ملا همراه با نور محمد(نورجق)آخوند طلابی و آخوند ...پدر سید نیاز در قزل آروات ترکمنستان و بخارای ازبکستان تحصیل‌کرده است. استاد آن‌ها آنابردی آخوند بوده است. ماشدی ملا دارای سه پسر به نام‌های مرحوم ایشان، مرحوم پیخی، یوسف و دو دختر به نام‌های مرحوم آقی(مادر عبدالخالق/ماسا حجازی وگلجان / گونش بوده است. برادر بزرگ یوسف مرحوم پیخی آزمون سالیان سال در سنگر آموزش‌وپرورش به‌عنوان دبیر و هم‌چنین معاون دبیرستان دخترانه «ولی محمد محمدی» به فعالیت مشغول بود. پیخی آزمون در دوره جوانی والیبالیست ورزیده‌ای بوده است.
پروفسور دکتر یوسف آزمون در سال 1316ش.در شهرستان گنبدکاووس دیده به جهان گشود. یوسف آزمون نیز یکی از اعضای این خانواده بافرهنگ، تحصیل‌کرده و ورزشکار بود. یوسف تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در دبستان و دبیرستان کاوس گذرانده و از دبیرستان مروی تهران در رشته طبیعی (تجربی)دیپلم گرفت. در آن دوره یوسف آزمون در تهران در منزل مرحوم عبدالحی طالبی، فرهنگی پیشکسوت سکونت داشته است. در دوران جوانی، علاقه شدیدی به ورزش داشت و عضو تیم والیبال و دوومیدانی گنبد بوده و مقام‌های زیادی را در رقابت‌های استانی و کشوری کسب کرده است.
یوسف آزمون دارای دو پسر به نام‌های بوغره 47 ساله و آتابای 37 ساله است که هردو تحصیلات بالای دانشگاهی دارند و در آمریکا زندگی می‌کنند. همسرایشان خانم امینه گُرزین آزمون کارشناس هنر و ادبیات از شهر ارسنجان ترکیه می‌باشد. پروفسور دکتر یوسف آزمون ابتدا جهت تحصیل در رشته پزشکی به آمریکا رفت و سه سال تحصیل کرد و سپس تحصیلات خود را در رشته دندان‌پزشکی در دانشگاه آنکارای ترکیه پی گرفت. این هر دو رشته خواسته پدر مرحومش، ماشدی ملا آزمون بود. ولی خود او علاقه وافری به تحصیل در رشته زبان و ادبیات ترک داشت. به همین جهت برای تحصیل در این رشته به دانشگاه آنکارا رفت و تا مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکترا آن را ادامه داد.
ایشان مسلط بر زبان‌های ترکمنی، ترکی و انگلیسی بود و تحقیقات گسترده‌ای در زبان و ادبیات ترک و ترکمنی با تمرکز بر حوزه مختومقلی شناسی انجام داد. رساله دکترای وی هم در همین موضوع بوده است. آزمون یکی از شخصیت‌هایی است که با ترجمه‌ها و سخنرانی‌هایش، خلیفه ادبیات مشرق زمین، مختومقلی فراغی را به جهانیان شناساند. پروفسور دکتر یوسف آزمون زبان‌شناس و تورکولوگ برجسته، استاددانشگاه های ترکیه وقبرس و مترجم عضو انستیتو زبان شناسان بریتانیای کبیر، یکی از بنیان‌گذاران انجمن دوستان مختومقلی در سال 1993م. ، مترجم اشعار برگزیده‌ی مختومقلی، مؤلّف ده‌ها اثر علمی به زبان ترکمنی، برنده جایزه دولتی مختومقلی ترکمنستان (بالاترین ترین جایزه ادبی این کشور) است. با ترجمه اشعار «حکمت لر» دیوان خواجه احمد یساوی به زبان انگلیسی مقام نخست جشنواره ادبیات قزاقستان را کسب کرد و برای دریافت جایزه ویژه فستیوال برگزیده شد. ترجمه اشعار برگزیده (سایلانان اثرلری)تحت عنوان «ترانه‌های صحرا»، مقالات علمی و بدیع در ارتباط با قالی و قالیچه و ادبیات ترکمنی، راه‌اندازی ژورنال انجمن دوستان مختومقلی در موضوعات گوناگون جهت مطالعه و پژوهش دانشجویان و کتاب«اورهان» که در مرحله تصحیح و تدوین و ویراستاری است.ازجمله آثار وی است.
اما شاید بزرگ‌ترین اثر این شخصیت کتاب مربوط به ادبیات علمی « سوز کوکیمیز، اوز کوکیمیز» (ریشه لغات ریشه ما است.) است . این کتاب علمی به بررسی زبان شناسانه زبان ترکمنی به‌طور تفصیلی و روشمند می‌پردازد . دکتر یوسف آزمون هم‌اکنون یکی از شخصیت‌های علمی مطرح و شناخته‌شده ترکمن در حوزه زبان و فرهنگ ترکمن محسوب می‌شود. چنگیز آیتماتوف رمان‌نویس مشهور قرقیز، در مورد وی که در دوره پهلوی مجبور به جلای وطن شده بود می‌گوید: «کسانی را که مجبور می‌کنند از مملکت خود خارج شوند. درمیان کسانی که در کشور دیگری موطن گزیده‌اند الگوهای قابل‌تحسینی هستند. آن‌ها به عللی که به خودشان مربوط نیست به‌صورت همیشگی از تربت و وطن خود دور نگه‌داشته می‌شوند. در هنگام دور شدن از وطن خود، آتش رمزآلود و سحرانگیزی را در قلب خود حمل می‌کنند. این آتش به‌مرور زمان شعله‌ورترمی شود و سپس به‌عنوان یک عنصر ارزشمند عقل انسان را به تعجب وامی‌دارد. عشق نامحدود قومی، خدمت به تربت محل تولد به خواست و آرزوی نقصان ناپذیر تبدیل می‌شود. این هم یک مثال بسیار مناسب و شایسته در بریتانیای کبیر، در لندن که سالیان متمادی زندگی کرده است، یکی از نمایندگان شاخص و روشنفکر ترکمن، عالم یوسف آزمون می‌باشد.»
هم‌چنین انجمن دوستان مختومقلی در مورد این کتاب دکتر آزمون چنین نظر داده است : «ریشه لغات، ریشه ما است». ریشه‌های لغات ترکمنی ـ ترکی را در چهارچوب و کالبد ارتباطات علم معانی با فارسی و عربی و سایر زبان‌هایی که در منطقه تکلم می‌شود واجستار و پژوهش می‌نماید. هم‌چنین «سول سیزم» (اغلاط دستوری اصطلاحی و بی ترتیبی) در استفاده و به‌کارگیری لغات فارسی و عربی در زبان ترکمنی را بررسی کرده و می‌آزماید. هزاران لغت ترکمنی و ترکی شامل توپونیمز(مطالعه وجه‌تسمیه شهرها و نقاط و ذکر اسامی نواحی) با اتیمولوژی (علم اشتقاق لغات ریشه جویی صرف) تشخیص هویت می‌دهد و شناسایی می‌کند. زبان با قالی‌بافی و اسب هم‌بسته شده که هر دو، جایگاه اصلی و مرکزی را در فرهنگ و مدنیت ترکمن‌ها به خود اختصاص داده‌اند. این پیوند و آمیزش برای نخستین بار از نقطه‌نظر و دیدگاه زبان‌شناسی علم السنه و اشتقاق لغات، ساختمان و ترکیب کلمات و صرف و نحو به‌صورت ژرف و عمیق موردمطالعه قرارگرفته است.» پروفسور دکتر یوسف آزمون کتاب را به همسرش تقدیم کرده است و در ورودی کتاب(گیرمش) چنین می‌گوید: «برای حمایت و کمک شایان توجه همراه و همسر باوفایم از صمیم قلب قدردانی و تشکر می‌کنم.»
در دیباچه کتاب درباره «آقی ول ساپار»،نویسنده و ژورنالیست چنین می‌گوید: «آقی ول ساپار در کار تصحیح و چاپ حاضر نقش اساسی داشته است. اگر تشویق‌های سازنده ایشان نبود شاید این اثر متولد نمی‌شد. با اظهار امتنان و تشکر، سلامتی و موفقیت دائمی در کارهایش را آرزومندم.» هم‌چنین در مورد آقای بصیر شهنازی محقق خواجه نفسی چنین می‌گوید: «از بصیر شهنازی که در جمع‌آوری اسامی ترکی در محدوده جغرافیایی ایران کمک‌های مؤثری نمودند سپاسگزاری کرده و برای ایشان سلامتی و خوشبختی آرزو می‌کنم.»
معرفی کتاب سوز کوکیمیز ـ اوز کوکیمیز
انتشارات گون ، 2016م. استکهلم سوئد 560صفحه
مختومقلی سوزله هرنه بیله نینگ
اوزینگه کملیک بیل آیدمان اوله نینگ
تاراشلاب شاغلاتغیل کونگله گله نینگ
سندن سونگقی لارا یادگاربولور
ادامه دارد...
- نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های اسلامی منتشر نمی‌شود.
- نظرات بعد از ویرایش ارسال می‌شود.