تشییع جنازه فرهنگ!

ترکمن سسی- وحید حاج سعیدی: سخن در باب فرهنگ فراوان است و دانشمندان تعاریف مختلفی از فرهنگ ارائه کرده اند.در واقع هیچ کلمه ای در علوم انسانی به اندازه واژه فرهنگ دارای تعریف و تفسیر گوناگون نیست.

ادوارد تایلور فرهنگ را، مجموعه پیچیده‌ای از دانش‌ها، باورها، هنرها، قوانین، اخلاقیات، عادات و هرچه که فرد به عنوان عضوی از جامعه از جامعه ی خویش فرامی‌گیرد تعریف می‌کند. بروس کوئن فرهنگ را مجموع ویژگیهای رفتاری و عقیدتی اکتسابی اعضای یک جامعه خاص می داند.
 گزاویه دوبوئی فرهنگ را مجموعه ای روشها و شرایط زیست یک جامعه که براساس بنیاد مشترک از سنتها و دانشها و نیز اشکال مختلف بیان و تحقق فرد در درون جامعه، به هم پیوند خورده است، تعریف کرده است.
اما آنچه که در این بین مهم به نظر می رسد این است که فرهنگ، راه مشترک زندگی، اندیشه و تعامل انسان ها در یک جامعه است و فرهنگ بر خلاف ژنتیک که به وسیله وراثت منتقل می شود به وسیله ی آموزش، به نسل بعدی منتقل می‌شود.
از سویی می توان چنان نتیجه گرفت که هر چه شاخص ها و نماد های فرهنگی در یک جامعه بیشتر باشند، جامعه متمدن تر، پویا تر و آرمانی تر است. در واقع فرهنگ شاخصه اصلی تمدن و مدنیت در جامعه است. انسان دارای فرهنگ انسان متمدنی است که توانایی زیستن با سایرین را به بهترین وجه و سازگارترین شیوه داراست. نویسندگان تاریخ تمدن عناصری چون علم ، فلسفه،  ادبیات، هنر، دین، دولت، کار و اخلاق را در شکل گیری تمدن ها موثر می دانند . بر این اساس می توان نتیجه گرفت انسان فرهنگی از نظر فردی انسانی است متمدن که از علم، هنر، دین، اخلاق، ادبیات و ... بهره ای ولو اندک و نسبی برده است.
کشور ایران را با تمدن چند هزار ساله که خاستگاه بسیاری از علوم می دانند باید یکی از زایشگاه های فرهنگ بشری در دنیا نامید. بر اساس آنچه که شرح آن در بالا ذکر شد، ایرانیان که در بسیاری از علوم نظری و انسانی و هنرهای مستظرفه تسلط داشته و دارند، علی الاصول باید غنای وسیعی از فرهنگ در ورای رفتار خود در جامعه داشته باشند.
نوعدوستی، فداکاری، عشق، مهربانی، انسانیت، شجاعت، گذشت، اخلاص، ترحم به ضعفا، دستگیری از مستنمندان، و ... تنها بخشی از آداب و اصول انسانی هستند که علاوه بر نمادهای فرهنگ در یک جامعه در دین مبین اسلام هم بر آنها تاکید فراوان شده است. با وجود اینکه انسان های خوب هنوز در جامعه وجود دارند ولی باید بپذیریم رنگ و لعاب فرهنگ در کشورمان به شدت خاک گرفته و غبارآلود است. این روزها پر کردن حساب های بانکی حتی به بهای از دست رفتن کار عده ای کارگر یا خودکشی نان آور و نوجوان خانواده چندان غریب نیست! پرخاشگری و عصبانیت، عدم رعایت قانون، عدم توجه به حقوق دیگران، دزدی در ژانر های مختلف و ... در هر کوی و برزن دیده می شود.
در آخرین پرده این نمایش هم شاهد غارت تریلی چپ کرده ای توسط هموطنان بودیم که شاید مثل دختران وزیر مظلوم یا آقا زاده های دارای ژن خوب، درحال بردن سهم شان از خوان انقلاب بودند یا شاید هم چون فکر می کردند تریلی بیمه است، بردن اجناس آن حلال از شیر بدون پالم مادر است!  
پوشش، گفتار، نگاه، رفتار، کردارمان با آرمان های یک جامعه متمدن و مترقی تفاوت های ماهوی دارد ولی با این وجود در نشست ها و جمع های دوستانه ساعت ها در باب فرهنگ داد سخن می دهیم و خودمان را انسانهای فرهیخته و فرهنگ مداری تصور می کنیم!
قبول کنیم حال فرهنگ در کشورما خوب نیست و حتی به اندازه آن سبزی خوردن هم که حداد عادل به فرهنگ لقب داد و آن را در حاشیه دانست، به فرهنگ بها نمی دهیم و کماکان آن را با آب فاضلاب آبیاری می کنیم!
در پایان ذکر این نکته ضروری است که فرهنگ قابل خرید و فروش و واردات نیست که اگر بود تا بحال عده ای از دوستان با دلار 4200 وارد کرده و با دلار 10 هزار تومان به خلق الله قالب کرده بودند. فرهنگ ساختنی است. فرهنگ ریشه در باور های انسانی مان دارد و هر فرزند فرهنگ را از والدین خود، از معلم ، از همسایه، از رسانه ملی، از جامعه ، از وزیر، از نماینده مجلس و سایر مسئولان کشورش می آموزد. آینده فرهنگی کشور، بازتاب رفتارهای خودمان در جامعه است. به هوش باشیم. شاید فردا دیر باشد...
 

با تشکر - حاج سعیدی

نوشتن دیدگاه