ترکمن سسی - عبدالحافظ پناهی - امروزه این واقعیت را باید پذیرفت که شرایط آب و هوائی تغییر نموده و به تبع آن منابع آبی نیز دچار نقصاناتی شده است و باید برنامه ریزی جامع و مدونی برای مقابله و رویاروئی با این پدیده اتخاذ نمود.
ایران کشوری ست که در محدوده خشک جهانی قرار دارد و میانگین بارش آن در حدود 250 میلیمتر است که در مقایسه با 860 میلیمتر بارش جهانی مقدار کمی می باشد.با توجه به این که پراکنش بارندگی در ایران بسیار زیاد است به طوری که در سواحل شمال خصو صاً سمت استان گیلان بارش به 2000 میلیمتر میرسد در صورتی که در مرکز ایران بارش به ندرت تا 100 میلیمتراست که انهم بصورت رگباری و آنی می باشد.
استان گلستان نیز به علت قرار گیری در حاشیه شرقی و جنوب شرقی دریای خزر تنوع اقلیم متفاوتی را دارد به طوری که از آب و هوای کوهستانی در قسمت های جنوبی تا آب و هوای خشک وگرم در قسمت های شمالی مشاهده می شود.
با توجه به اینکه نیمه شمالی استان گلستان در محدود خشک و نیمه خشک قرار گرفته و شرایط آبی آن همیشه در مرز هشدار قرار داردبه طوری که نگارنده در مجموعه تحقیقات خود که به صورت کتاب * نیز تحلیف شد که در آن خشکسالی ها را با استفاده از روش زنجیره مارکف و روش بارش استاندارد در یک دوره 30 ساله در ده ایستگاه هواشناسی و تبخیر سنجی بررسی نموده که خشکسالی و خشک فصلی در اغلب ایستگاهها نمود داشت.
با توجه به سیر نزولی بارش در چند سال اخیر خصوصاٌ در سال های 92و93 و کاهش آب رودخانه های اترک و گرگانرود به علت بالا بودن درصد حجم آب ذخیره ای در سدهای ساخته شده بر روی این رودخانه ها و استفاده بیش از حد در بخش کشاورزی امروزه این رودخانه در بعضی از مسیر با کم آبی شدیدی مواجه هستند. طبق عکس های ذیل
عکس: مسیر رود خانه در روستای دهنه از بخش مرکزی شهرستان گمیشان در حدود 4 کیلومتر شرق دریای خزر.
اگر وضعیت کم آبی در استان ادامه یابد و بدون برنامه از رودخانه ها و سدها استفاده گردد درآینده نه چندان دور با کاهش آب رود خانه ها و خشک شدن زمین ها شروع پدیده گرد و غبار و ریز گردها را در استان خصوصاً از بخش های شمالی استان شاهد خواهیم بود.
امروزه آب رودخانه گرگانرود که 67 درصد آب سطحی استان در این رودخانه جریان دارد به علت احداث سدهای عظیم 8 سد در حال بهره برداری 2 سد لاستیکی در حال بهره برداری 2 سدلاستیکی در حال اجرا و2سد در حال اجرای ساخت و 1 سد در حال مطالعه فقط در روی این رودخانه می باشند( نقشه شماره یک).
نقشه شماره یک
خشکسالی جزء بحران های خزنده به شمارمی رود که در طول زمان خود را نشان میدهد لذا برنامه ریزان و تصمیم گیران فرصت کافی برای مطالعه و مدیریت این پدیده روبه رشد را دارند.لذا از هم اکنون پیشنهاد می شود که کمیته ای متشکل از مسئولین ارشد استانی و کارشناسان خبره تشکیل و راه کارهای مناسب و برنامه مدون طرح ریزی گردد.
مشکلات کم آب برای دو شهر بندر ترکمن و گمیشان در مواقع کم آبی خصوصاً در تابستان ها با مشکلات عدیده ای روبه رو خواهد گرداند با توجه به نقشه شماره یک و دو،
نقشه شماره دو
شهرستانهای گمیشان و بندرترکمن در منتهی الیه رودخانه های گرگانرود و قره سو واقع می باشند و از هیچ گونه مخازن آبی برخوردار نیستند.
آب آشامیدنی و کشاورزی شهرستان بندرترکمن از طریق 500 حلقه چاه دارای مجوز و شهرستان گمیشان از طریق 80 حلق چاه دارای مجوز تامین می شودکه در مقایسه با سایر شهرستان های استان گمیشان پائینترین و بندر ترکمن بعد از آن قرار دارد.
شهرستان های بندرترکمن و گمیشان به علت وابستگی به منابع آبی به شهرهای اطراف خصوصاً کردکوی و گرگان و عدم نبود منابع آبی کافی برای استحصال و سفره های آبی زیاد قابل استفاده مشکلات کم آبی دو چندان خواهد بود بطوری که شهرستان گمیشان با داشتن روستاهای نوار مرزی و روستاهای بخش مرکزی در تابستان سال گذشته (1393) با مشکلات کم آبی شدید حتی برای مصارف خانگی روبه گشتند در صورتی که با نگاه اجمالی به این مناطق مصرف زیادی غیر از مصارف خانگی ندارند زیرا که در این مناطق نه صنعت آنچنان وجود دارد و نه زمین های کشت آبی فعال، تنها وجود اندک دامداری و مرغداری دلیل کافی نمی تواند باشد.
اما باید بتوان مدیریت داشت زیرا که بدون داشتن برنامه نمی توان منابع موجود را مدیریت کرد اگر مدیران نتوانند در مواقع اوج مصرف منابع انرژی از قبیل آب ،برق،گاز،را مدیریت کنندبا راهکار قطعی یا جیره بندی نمی توان جوابگوی مردم شد.
با توجه به آمارهای سازمان هواشناسی وآننچه به عینه دیدیم بارش امسال 93و سال قبل 92 نسبت به سال های گذشته کاهش چشمگیری داشته است.
دکتر عیسی کلانتری متخصص آب می فرماید:((تمرکز باید بر کاهش سهم کشاورزی باشد با آب مصرفی 10 تا 20 هکتار زمین کشاورزی می توان کل نیاز یک مجموعه عظیم صنعتی مثل چادرملو را برآورده کرد این آب در بخش کشاورزی حااکثر 40 شغل ایجاد می کند،امادر بخش صنعت برای 4000 هزار نفر ارزش افزوده آن بر کشور در نهایت 40 هزار دلار خواهد بود امادر بخش صنعت این آب می تواند 400 میلیون دلار ی برای کشور به بار آورد.
باید توجه کنیم که بیش از 90 درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود اما بیشتر تمرکز تبلیغات بر مصارف خانگی آب معطوف است.در همین شبکه شهری توزیع آب، 35درصد از ورودی ها به علت پوسیدگی شبکه ،اتلاف می شود که به حساب مردم گذاشته می شود و با کم کردن این عدد از مصرف مردم ، سرانه مصرف خیلی بیشتر از متوسط جهانی نخواهد بود))
توضیح نگارنده : این مقاله در شماره 475 خرداد1394 در هفته نامه صحرا و در سایت های اولکامیزو .. نشر یافته است. به مناسبت مشابهت اوضاع امروزی با پیش بینی های صورت گرفته دوباره باز نشر می گردد امید است تلنگری برای مدیران ارشد باشد
Email:این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
دیدگاه‌ها